Οι καλοήθεις παθήσεις της χοληδόχου κύστης και πιο συγκεκριμένα η χολολιθίαση και οι πολύποδες αποτελούν συχνά προβλήματα υγείας, που μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής. Ως εκ τούτου, αποκτά μεγάλη σημασία η σωστή και έγκαιρη διάγνωση, όπως και η ενδεδειγμένη θεραπεία τους.
Ποιοι, όμως, είναι οι παράγοντες κινδύνου, πώς θα αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα, ποια είναι τα προβλήματα και οι επιπλοκές που προκαλεί η χολολιθίαση και ποια η θεραπευτική αξία της χολοκυστεκτομής στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της χοληδόχου κύστης;
Υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση λίθων στη χοληδόχο κύστη;
Η αλληλεπίδραση μεταξύ κληρονομικών και επίκτητων παραγόντων καθορίζει, σε κάποιο βαθμό, την προδιάθεση για δημιουργία χολόλιθων. Πιο συγκεκριμένα, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, το γυναικείο φύλο, η εγκυμοσύνη και η απότομη απώλεια πολλών κιλών θεωρούνται σημαντικοί παράγοντες κινδύνου, όχι μόνο για εμφάνιση χολολιθίασης, αλλά ειδικότερα για συμπτωματική νόσο, λόγω εμφάνισης επιπλοκών. Φαγητά πλούσια σε λιπαρά και καθιστική ζωή, αποτελούν άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν, άλλωστε, πως η σωματική άσκηση και η δίαιτα πλούσια σε ίνες προστατεύουν σε σημαντικό βαθμό από τη δημιουργία λίθων.
Τι προβλήματα μπορεί να προκαλέσει η χολολιθίαση και πώς θα τα αντιληφθούμε;
Η παρουσία λίθων εντός του οργάνου της χοληδόχου κύστης είναι κάποιες φορές ασυμπτωματική και ανακαλύπτεται τυχαία σε υπερηχογραφικό έλεγχο ρουτίνας. Πιο συχνά, όμως, θα προκαλέσει συμπτώματα λιγότερο ή περισσότερο έντονα. Το πιο κοινό σύμπτωμα είναι η αιφνίδια εμφάνιση έντονου πόνου στο πάνω μέρος της κοιλιάς, που συνήθως συνδέεται χρονικά με τη βρώση λιπαρών γευμάτων και μπορεί να αντανακλά στη ράχη και να συνοδεύεται από πυρετό.
Άλλες φορές, απλά αναφέρεται ένα μεταγευματικό βάρος ή φούσκωμα στην κοιλιά, που συνήθως μεταφράζεται από τους ίδιους τους ασθενείς ως στομαχικής προέλευσης.
Τα παραπάνω συμπτώματα οφείλονται στην έντονη σύσπαση της χοληδόχου κύστης και στην ακόλουθη πρόκληση κολικού και αποτελεί ενδεχομένως την πιο ήπια και συνήθως αυτοπεριοριζόμενη μεταξύ των επιπλοκών της χολολιθίασης.
Αρκετά συχνή είναι και η πρόκληση φλεγμονής στο τοίχωμα του οργάνου, δηλαδή χολοκυστίτιδας. Σε αυτή την περίπτωση ο πόνος έχει μεγαλύτερη διάρκεια, είναι ίσως λιγότερο έντονος συγκριτικά με τον κολικό, κάποιες φορές συνοδεύεται από πυρετό ή από δεκατική πυρετική κίνηση, ενώ συχνά οδηγεί σε ανάγκη νοσηλείας για την αντιμετώπισή της. Εννοείται, βέβαια, ότι οι φλεγμονές της χοληδόχου κύστης μπορεί να είναι πολλαπλές και υποτροπιάζουσες.
Λιγότερο συχνές, αλλά πολύ πιο σοβαρές επιπλοκές της πάθησης είναι η πρόκληση φλεγμονής στο πάγκρεας (παγκρεατίτιδα) ή η δημιουργία σοβαρής λοίμωξης στο χοληφόρο δένδρο (χολαγγειίτιδα). Στις περιπτώσεις αυτές, ο εντονότατος και μεγάλης διάρκειας πόνος στη μέση της κοιλιάς (ειδικότερα στην περίπτωση της χολαγγειίτιδας) και ο υψηλός πυρετός με ρίγος είναι χαρακτηριστικά συμπτώματα. Οι δύο παραπάνω περιπτώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε μακροχρόνια και σοβαρά προβλήματα υγείας ή ακόμη και στο θάνατο, αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα.
Αντιμετώπιση της χολολιθίασης και των επιπλοκών της
Η αντιμετώπιση των παραπάνω καταστάσεων διαφέρει ανά περιστατικό. Θα πρέπει να διαχωρίσουμε την ανεύρεση χολολιθίασης ως τυχαίο εύρημα, από την εμφάνιση επιπλοκών.
Στο μεν τυχαίο εύρημα θα πρέπει ο ασθενής να έρθει σε επαφή με το χειρουργό, ούτως ώστε να εκτιμηθεί και, ανάλογα με τις ενδείξεις, να προγραμματιστεί για χειρουργική επέμβαση, ενώ στην περίπτωση εμφάνισης επιπλοκών, η αντιμετώπιση είναι αρχικά συντηρητική, συνήθως με εισαγωγή στην κλινική, ανάλογα και με τη βαρύτητα, η οποία ποικίλει.
Η οριστική λύση των καλοηθών παθήσεων της χοληδόχου κύστης είναι η χειρουργική αφαίρεση του οργάνου και πιο συγκεκριμένα η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή.
Η συγκεκριμένη προσέγγιση αποτελεί μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδο που επιτρέπει, λόγω της ελαχιστοποίησης του μετεγχειρητικού πόνου, την άμεση επάνοδο του ασθενούς στις δραστηριότητές του ενώ καθιστά την επέμβαση ενδεδειγμένη και για ασθενείς υψηλού κινδύνου (ηλικιωμένους ή/και με σοβαρά προβλήματα υγείας). Η χοληδόχος κύστη δεν αποτελεί ζωτικό όργανο και, ως εκ τούτου, μπορεί να αφαιρεθεί χωρίς συνέπειες για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Η επέμβαση πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία, ενώ η πρόσβαση στο χειρουργικό πεδίο πραγματοποιείται διαμέσου 4 πολύ μικρών οπών σε διαφορετικά σημεία της κοιλιάς, από τις οποίες εισάγονται η οπτική κάμερα και τα λαπαροσκοπικά εργαλεία, ενώ από τα ίδια σημεία αφαιρείται και η χοληδόχος κύστη. Κατά συνέπεια, η επέμβαση έχει και εξαιρετικό αισθητικό αποτέλεσμα αφού αποφεύγονται οι μεγάλες ουλές.
Ο ασθενής εισάγεται στην κλινική νωρίς το πρωί της ημέρας του χειρουργείου, σιτίζεται το απόγευμα της ίδιας ημέρας και επιστρέφει στο σπίτι του την επόμενη ημέρα το πρωί, όντας πλήρως λειτουργικός.
Τέλος, η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή μπορεί να συστηθεί και ως αντιμετώπιση της συμπτωματικής χολολιθίασης σε εγκυμονούσες, ιδανικά κατά τη διάρκεια του β’ εξαμήνου της κύησης.
Τι είναι οι πολύποδες της χοληδόχου κύστης και πότε πρέπει να αντιμετωπίζονται;
Ο πιο δόκιμος όρος «πολυποειδείς αλλοιώσεις» της χοληδόχου κύστης συμπεριλαμβάνει διάφορες βλάβες, που, στη συντριπτική τους πλειονότητα, είναι καλοήθεις και αφορά το 5% του γενικού πληθυσμού. Ο βασικότερος λόγος που καθιστά το συγκεκριμένο εύρημα σημαντικό είναι η σύνδεση με τον καρκίνο της χοληδόχου κύστης που αποτελεί μία από τις πιο θανατηφόρες κακοήθειες του ανθρώπινου οργανισμού.
Ο λόγος για τη δυσμενή αυτή πρόγνωση είναι πώς, όταν εμφανιστούν συμπτώματα, συνήθως η νόσος έχει προχωρήσει σε μη αναστρέψιμο στάδιο. Αποκτά κατά συνέπεια ζωτική σημασία να εντοπίσει κανείς και να εστιάσει σε εκείνο το πολύ χαμηλό, όπως προαναφέρθηκε, ποσοστό των πολυπόδων που μπορεί να κρύβουν καρκινικά κύτταρα, καθώς σε αυτούς τους λίγους, προσυμπτωματικούς ασθενείς η απλή αφαίρεση της χοληδόχου κύστης και κατά προέκταση της βλάβης, θα είναι σε μεγάλο βαθμό θεραπευτική.
Το χαρακτηριστικό των πολυπόδων που περισσότερο από κάθε άλλο έχει συνδεθεί με την πιθανότητα ανάπτυξης κακοήθειας είναι το μέγεθος. Πολύποδες μεγέθους μεγαλύτερου του 1cm έχουν αυξημένες πιθανότητες εξαλλαγής και ως εκ τούτου θέτουν την ένδειξη για χολοκυστεκτομή. Για τις μικρότερες σε μέγεθος αλλοιώσεις ο ασθενής τίθεται σε πρωτόκολλο παρακολούθησης.
Όσον αφορά στη θεραπεία των πολυπόδων, η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, όπως και στην περίπτωση της χολολιθίασης, αποτελεί την οριστική λύση του προβλήματος.
*Ο κ. Θεμιστοκλής Φερέτης, MD, PhD είναι Γενικός Χειρουργός και Επιμελητής της Α’ Ενδοσκοπικής Χειρουργικής Κλινικής του Metropolitan General
