Το βασικότερο μήνυμα όσον αφορά στα εμβόλια για τον κορωνοϊό είναι ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Αλλά ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Michigan αναδεικνύουν ένα επιπλέον και σημαντικό ζήτημα:
Τα εμβόλια της Moderna και της Pfizer/BioNTech φαίνεται πως λειτουργούν ελαφρώς καλύτερα στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες.
Και τα δύο εμβόλια χρησιμοποιούν νανοσωματίδια για να μεταφέρουν τα ενεργά συστατικά στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο Δρ. Morteza Mahmoudi, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ακτινολογίας μελετά εδώ και χρόνια το πώς και το γιατί η νανοϊατρική μπορεί να επηρεάσει διαφορετικά τους ασθενείς ανάλογα με το φύλο και πιστεύει ότι αυτό θα μπορούσε να αφορά και τα εμβόλια.
«Πρέπει να παρακολουθήσουμε αυτές τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα και να τις αναφέρουμε στην επιστημονική κοινότητα και στον κόσμο, καθώς μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα βοηθητικές στην ανάπτυξη στρατηγικών όσο προετοιμαζόμαστε για μελλοντικές απειλές», αναφέρει ο ειδικός.
Για να αναπτύξουν αυτές τις στρατηγικές, οι ερευνητές πρέπει να κατανοήσουν καλύτερα τι προκαλεί στους ασθενείς των δύο φύλων τη διαφορετική απόκριση στη νανοϊατρική. Μια απόπειρα εξέτασης του ζητήματος έκανε ο Δρ. Mahmoudi σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications, στο οποίο αναδεικνύει τέσσερις μεγάλες προκλήσεις στην έρευνα του ρόλου των φύλων όσον αφορά στην απόδοση της νανοϊατρικής.
«Η ανάλυση 41 ολοκληρωμένων κλινικών δοκιμών μελέτης των θεραπευτικών προϊόντων νανοϊατρικής αποκάλυψαν ότι 21 μελέτες είχαν στρωματοποιηθεί σύμφωνα με το φύλο, επειδή εξέταζαν παθολογίες που εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στις γυναίκες. Από τις υπόλοιπες 20 μελέτες που περιελάμβαναν 851 άνδρες και 430 γυναίκες, καμία δεν παρείχε αποτελέσματα ή κατευθύνσεις στρωματοποιημένες σύμφωνα με το φύλο», περιγράφει ο ειδικός σε σχετικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Advanced Drug Delivery Reviews.
Σημειώνεται, επίσης, ότι παρά τα μειονεκτήματά τους στις θεραπείες για τον καρκίνο, τα νανοσωματίδια έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην παροχή προστασίας έναντι του νέου κορωνοϊού. Υπάρχουν, όμως, και εδώ ενδείξεις ότι τα εμβόλια λειτουργούν διαφορετικά σε άνδρες και γυναίκες.
Οι διαφορές στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων είναι μικρές αλλά υπολογίσιμες. Στην περίπτωση του εμβολίου της Moderna, οι κλινικές δοκιμές έδειξαν ότι ήταν κατά 95,4% αποτελεσματικό στην πρόληψη των περιστατικών COVID-19 στους άνδρες, αλλά 93,1% στις γυναίκες. Για το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech, οι αντίστοιχοι αριθμοί είναι 96.4% και 93.7%.
Πώς λειτουργούν τα εμβόλια
Και τα δύο εμβόλια χρησιμοποιούν νανοσωματίδια βασισμένα σε λιπίδια, δηλαδή λιπαρά μόρια που σχηματίζουν μικροσκοπικές σφαίρες μέσα στο νερό, σαν φουσκάλες. Οι φαρμακευτικές εταιρείες συνδυάζουν αυτά τα μικροσκοπικά μόρια με τα ενεργά συστατικά των εμβολίων και ουσιαστικά χρησιμοποιούν τα νανοσωματίδια ως οχήματα μεταφοράς του φορτίου του εμβολίου στα ανοσοκύτταρα.
Σε συνεργασία με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης, ο Δρ. Mahmoudi σχεδίασε ένα πείραμα για να εξετάσει αν τα νανοσωματίδια με λιπιδική βάση θα μπορούσαν να είναι ο λόγος πίσω από τη διαφορά στην αποτελεσματικότητα του εμβολίου σε άνδρες και γυναίκες. Τα αποτελέσματα του πειράματος δημοσιεύθηκαν στο Molecular Pharmacology.
Η ομάδα προσέθεσε λιπιδικά νανοσωματίδια παρόμοια με εκείνα που χρησιμοποιούνται στα εμβόλια σε δείγματα αίματος 18 ασθενών, οκτώ ανδρών και 10 γυναικών. Στη συνέχεια, οι ερευνητές παρατήρησαν πόσο καλά τα ανοσοκύτταρα μέσα στο αίμα απορροφούσαν αυτά τα νανοσωματίδια και βρήκαν μια σημαντική διαφορά ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες σε έναν κυτταρικό τύπο που λέγεται κύτταρα φυσικοί δολοφόνοι.
«Τα κύτταρα αυτά είναι υπεύθυνα για την εύρεση άλλων μολυσμένων κυττάρων –αυτών που παράγουν τον ιό- και την εξόντωσή τους. Βρήκαμε, λοιπόν, ότι τα κύτταρα φυσικοί φονείς ανταποκρίνονται στα νανοσωματίδια με λιπιδική βάση με έναν συγκεκριμένο -ανάλογα με το φύλο- τρόπο», εξηγεί ο Δρ. Mahmoudi.
Συγκεκριμένα, τα κύτταρα φυσικοί – φονείς των γυναικών έλαβαν λιγότερα νανοσωματίδια από αυτά των ανδρών. Βάσει αυτού του συστημικού μοντέλου είναι, λοιπόν, πιθανό το ανοσοποιητικό σύστημα ανδρών και γυναικών να ανταποκρίνεται διαφορετικά στο εμβόλιο.
Αλλά οι επιστήμονες έδειξαν, επίσης, ότι η διαφορά θα μπορούσε να εξαλειφθεί, προσθέτοντας πρώτα τα νανοσωματίδια στο πλάσμα, το ελεύθερο κυττάρων τμήμα του δείγματος αίματος. Ο Δρ. Mahmoudi πιστεύει ότι κάτι τέτοιο ισχύει, επειδή οι πρωτεΐνες στο πλάσμα μπορούν να δεσμεύσουν τα λιπιδικά νανοσωματίδια, προσφέροντας τους ένα βιολογικό «κάλυμμα».
Καταληκτικά, το συμπέρασμα που προκύπτει από την επιστημονική έρευνα είναι ότι αν πράγματι υπάρχουν διαφορές στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων βάσει του φύλου του ασθενούς, οι γιατροί και οι ερευνητές μπορούν να κάνουν κάτι γι’αυτό. Χρειάζονται, όμως, περισσότερες έρευνες και δεδομένα για να κατανοηθεί απόλυτα η αιτία και η αντιμετώπιση αυτών των διαφορών, με τους επιστήμονες να αισιοδοξούν, καθώς τα διαθέσιμα δεδομένα αυξάνονται μέσα με την ημέρα.
