Οι ασθενείς με ρευματικές παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ), η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα (ΑΣ) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρές λοιμώξεις, κάτι που οφείλεται τόσο στο ίδιο το νόσημα και τις επιπλοκές του όσο και στη χορήγηση ανοσοτροποποιητικής αγωγής όπως κορτικοειδή, μεθοτρεξάτη, βιολογικοί παράγοντες, Jak αναστολείς κ.ά.
Η αυξημένη εμφάνιση και σοβαρότητα των λοιμώξεων σε αυτούς τους ασθενείς έχει αποδειχθεί σε αρκετές μελέτες. Τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν ότι η πρόληψη των λοιμώξεων θα μείωνε σημαντικά τη νοσηρότητα και τα συνολικά ποσοστά θνησιμότητας που σχετίζονται με τις λοιμώξεις σε αυτή την ομάδα ασθενών. Ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα έχει αποδειχθεί ότι έχουν έως και διπλάσιο κίνδυνο να νοσηλευτούν για λοίμωξη και υψηλότερη θνησιμότητα λόγω κοινών λοιμώξεων σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Σε αρκετές μελέτες, η λοίμωξη έχει αναφερθεί ως η κύρια αιτία θνησιμότητας σε ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο και ως κύρια αιτία πρόωρου θανάτου σε ασθενείς με αγγειίτιδα. Ένα σημαντικό ποσοστό αυτών των λοιμώξεων και των επιπλοκών τους μπορεί να προληφθεί με την έγκαιρη χορήγηση εμβολίων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα εμβόλια αποτελούν μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις στον τομέα της ιατρικής.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα διάφορα επιδημιολογικά δεδομένα και τις ανάγκες των ασθενών με ρευματικές παθήσεις οι διεθνείς επιστημονικές εταιρείες (American College of Rheumatology-ACR ) – European League Against Rheumatism EULAR και η Ομάδα Εργασίας της Ελληνικής Ρευματολογικής Εταιρείας & Επαγγελματικής Ένωσης Ρευματολόγων Ελλάδος (ΕΡΕ & ΕΠΕΡΕ) έχουν δημοσιεύσει κατευθυντήριες οδηγίες για τον εμβολιασμό των ασθενών με ρευματικές παθήσεις, υπό ανοσοτροποποιητικές θεραπείες. Σύμφωνα λοιπόν με τις οδηγίες, συστήνεται ο εμβολιασμός για τον ιό της γρίπης, πνευμονιόκοκκου, έρπητα ζωστήρα και ηπατίτιδας Β.
Ενώ για τους ασθενείς που πρόκειται να ταξιδέψουν σε περιοχές υψηλού κινδύνου για συγκεκριμένες λοιμώξεις ισχύουν οι γενικές συστάσεις εμβολιασμού ταξιδιωτών, με την εξαίρεση των ζώντων εξασθενημένων εμβολίων έναντι: κίτρινου πυρετού χολέρας-τυφοειδούς πυρετού, πολυομυελίτιδας, ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας. Αν και τα επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύουν τα οφέλη των εμβολιασμών σε αυτή την ομάδα ασθενών, καθώς προστατεύουν από τις λοιμώξεις και τις σοβαρές επιπλοκές τους, σε παγκόσμιο επίπεδο ο εμβολιασμός των ασθενών με ρευματικές παθήσεις είναι χαμηλότερος απ’ ό,τι στον γενικό πληθυσμό.
Αυτό φαίνεται να οφείλεται αφενός στη μειωμένη ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας και αφετέρου στους ίδιους τους ασθενείς οι οποίοι δεν θεωρούν απαραίτητους τους συνιστώμενους εμβολιασμούς, έχουν αμφιβολίες ως προς την αποτελεσματικότητά τους και φοβούνται πιθανές επιπτώσεις των εμβολίων όπως επιδείνωση της ρευματικής πάθησης ή εμφάνιση νέων αυτοάνοσων διαταραχών.
Εμβολιασμός για την COVID-19
Ο εμβολιασμός είναι ο καλύτερος τρόπος για την ανάπτυξη ανοσίας κατά των νόσων που προλαμβάνονται με εμβολιασμό και μάλιστα, το τελευταίο διάστημα είναι πολύ επίκαιρο λόγω της πανδημίας COVID -19 και την ταχεία ανάπτυξη και παραγωγή νέων εμβολίων έναντι του SARS -CoV-2. Πολλές επιστημονικές εταιρείες σε όλο τον κόσμο αλλά και η Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία & Επαγγελματική Eνωση Ρευματολόγων Ελλάδος έχουν δημοσιεύσει οδηγίες για τον εμβολιασμό έναντι της CΟVID-19. Συστήνουν τη χορήγηση των εγκεκριμένων εμβολίων σε όλους τους ενήλικες ασθενείς με ρευματικές παθήσεις υπό ανοσοτροποποιητικές θεραπείες, ενώ για τυχόν απορίες ή διευκρινίσεις σχετικά με τον εμβολιασμό τους θα πρέπει να έρχονται σε επαφή με τον θεράποντα ρευματολόγο τους.
Είναι όμως πρόθυμοι οι ασθενείς να εμβολιαστούν; Αποτελέσματα κλινικών μελετών στην Ευρώπη σε ασθενείς με ρευματικές παθήσεις έδειξαν ότι ο κυριότερος ανασταλτικός παράγοντας άρνησης του εμβολιασμού για τη νόσο COVID -19 ήταν η έλλειψη ενημέρωσης και η ανησυχία για πιθανές παρενέργειες, ενώ όταν υπήρξε καλύτερη ενημέρωση από τον θεράποντα ιατρό τα ποσοστά αυξήθηκαν και αυτό δείχνει πόσο σημαντική είναι η επικοινωνία ασθενούς – ιατρού. Οι ασθενείς με ρευματικές παθήσεις θα πρέπει να ενθαρρύνονται να εμβολιάζονται σύμφωνα με τις εθνικές οδηγίες.
