Ειδικές εξετάσεις βελτιώνουν τη διάγνωση σε σοβαρές παθήσεις

Ανοίγει η «ομπρέλα» των διαγνωστικών εξετάσεων που καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για το πρόγραμμα έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου, που έχει ήδη ξεκινήσει με το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά», μέσω του οποίου έχουν ήδη ξεκινήσει να πραγματοποιούνται προληπτικές μαστογραφίες.

Το πρόγραμμα αναμένεται να επεκταθεί τον ερχόμενο Σεπτέμβριο σε σειρά άλλων προληπτικών εξετάσεων για τον καρκίνο του προστάτη, τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και άλλων μορφών καρκίνου, όπως προαναγγέλθηκε για πρώτη φορά στο δεύτερο φόρουμ του ΟΤ ενώ ανάλογες δράσεις αναμένονται και από τη σταδιακή εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Προγράμματος κατά του Καρκίνου.

Οι νέες εξετάσεις χρησιμοποιούν βιοδείκτες, οι οποίοι αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για τον προσδιορισμό της θεραπείας ακριβείας που αρμόζει σε κάθε περίπτωση ανάλογα με το μοριακό προφίλ του όγκου προκειμένου να επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Αποφεύγεται έτσι η ταλαιπωρία των ασθενών με θεραπείες που μπορεί να μην βοηθήσουν, αλλά και το κόστος που οι άσκοπες θεραπείες συνεπάγονται.

Στο ίδιο πλαίσιο, η χρήση εξειδικευμένων διαγνωστικών εξετάσεων, επεκτείνεται και στην καρδιολογία, τις λοιμώξεις και τη νευρολογία. Στην περίπτωση της καρδιοπάθειας, επιβεβαιώνεται η καρδιακή ανεπάρκεια, ενώ στην περίπτωση των λοιμώξεων, με τη νέα εξέταση ταυτοποιείται η ενεργή λοίμωξη από ηπατίτιδα C.

Πέραν των εξετάσεων αυτών, έρχονται αλλαγές και στην απεικονιστική εξέταση της αξονικής τομογραφίας εκπομπής ποζιτρονίων (PET-CT), με τον προσδιορισμό των ενδείξεων για χρήση της σε 12 είδη καρκίνου, στην καρδιολογία, τις λοιμώξεις και τη νευρολογία.

Ο Σεπτέμβριος αποτελεί ορόσημο για τον περαιτέρω προγραμματισμό των αλλαγών που χρειάζεται το σύστημα υγείας συνολικά σε ότι αφορά τις υπηρεσίες υγείας που χρειάζονται οι ασθενείς στη χώρα μας, καθώς μέχρι τις 20 Σεπτεμβρίου αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί και ο χάρτης υγείας της χώρας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο με τον προσδιορισμό των αναγκών σε υπηρεσίες υγείας ανά περιφέρεια και περιφερειακή ενότητα (ΝUTS-2 και NUTS-3) μέσω συγκεκριμένων δεικτών και σε σύνδεση με την προτεραιότητα των δράσεων στο ΕΣΠΑ 2021-2027.

Νέες εξετάσεις

Τρεις νέες αποφάσεις από το υπουργείο Υγείας προβλέπουν την κάλυψη των παρακάτω εξετάσεων:

Καρκίνος προστάτη

Ο βιοδείκτης για τον πρώιμο καρκίνο του προστάτη, καθώς κοστολογήθηκε η εξέταση «Oncotype DX Prostate» σε ασθενείς με Δείκτη PSA στο αίμα κάτω του 20 ng/mL, με  Gleason score 6 ή 7 (3+3 ή 3+4) ή σε στάδιο Τ1c ή T2. Η εξέταση κοστολογήθηκε στην τιμή των 3.500 ευρώ. 

Καρδιακή ανεπάρκεια

Η διαγνωστική εξέταση μέτρησης του νατριουρητικού πεπτιδίου NT-proBNP, με κόστος 35 ευρώ:

α) Ως βοήθημα στη διάγνωση σε άτομα για τα οποία υπάρχει υποψία ότι πάσχουν από συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς και στην ανίχνευση ήπιων μορφών καρδιακής δυσλειτουργίας.

β) Στην εκτίμηση της βαρύτητας της καρδιακής ανεπάρκειας σε ασθενείς με διαγνωσμένη συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.

γ) Στη διαστρωμάτωση του κινδύνου σε ασθενείς που παρουσιάζουν οξύ στεφανιαίο σύνδρομο και συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.

δ) Στην παρακολούθηση της θεραπείας σε ασθενείς με δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας.

Το Β-τύπου νατριουρητικό πεπτίδιο (ή εγκεφαλικό νατριουρητικό πεπτίδιο ή ΒΝΡ – Brain Natriuretic Peptide) παράγεται από τα κύτταρα του μυοκαρδίου.  Η συμβολή του στη διάγνωση της καρδιακής ανεπάρκειας είναι καλά τεκμηριωμένη. Τα επίπεδα του ΒΝΡ είναι αυξημένα σε ασθενείς με συμπτωματική καρδιακή ανεπάρκεια. Η μέτρηση είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στη διάκριση της δύσπνοιας που οφείλεται σε καρδιακή ανεπάρκεια ή άλλες αιτίες.

Ηπατίτιδα C

Η διάγνωση της ενεργούς ηπατίτιδας C, με την κοστολόγηση της εξέτασης HCV Ag με κόστος 35 ευρώ. 

Και για τις τρεις εξετάσεις, δεν έχει προβλεφθεί πρόσθετη χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ, οπότε η διενέργειά τους θα γίνεται με τον ισχύοντα προϋπολογισμό και με την πρόβλεψη του clawback σε περίπτωση υπέρβασης του ορίου δαπανών για διαγνωστικές εξετάσεις.

Αξονική εκπομπής ποζιτρονίων

Αλλαγές όμως έρχονται και στη διενέργεια αξονικών τομογραφιών εκπομπής ποζιτρονίων (PET-CT) για τη διάγνωση 12 μορφών καρκίνου, νευρολογικών παθήσεων όπως η επιληψία και η άνοια, καθώς και καρδιολογικών παθήσεων όπως επιμολύνσεις μοσχευμάτων και εμφυτευμάτων, ενδοκαρδίτιδα και για έλεγχο της βιωσιμότητας του μυοκαρδίου.

Στη σχετική απόφαση τονίζεται ότι τα νοσοκομεία και οι ιδιωτικές κλινικές που πραγματοποιούν την εξέταση συνεχίζουν να υποχρεούνται να λάβουν άδεια καταλληλότητας.

Παράλληλα όμως συγκροτείται ειδική επιτροπή στο Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας (ΚΕΣΥ) από γιατρούς με ειδικότητες Ακτινοδιαγνωστικής, Νευρολογίας, Παθολογικής Ογκολογίας, Πυρηνικής Ιατρικής και Χειρουργικής, η οποία θα καθορίσει τις ενδείξεις, βάσει των οποίων το Ανώτατο Υγειονομικό Συμβούλιο του ΕΟΠΥΥ θα εγκρίνει την εκτέλεση της εξέτασης. 

1. Καρκίνος Πνεύμονα

• Μονήρης Όζος Πνεύμονα
  Χαρακτηρισμός μονήρους όζου πνεύμονα, εγκάρσιας διαμέτρου  πάνω από 8 mm, με ακτινολογικά χαρακτηριστικά ενδιάμεσης πιθανότητας για κακοήθεια.
• Μικροκυτταρικός και μη Μικροκυτταρικός Καρκίνος Πνεύμονα
  Σταδιοποίηση ασθενών με μη μικροκυτταρικό και μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα, με περιορισμένη νόσο στη συμβατική απεικόνιση, που θεωρούνται υποψήφιοι για ριζική θεραπεία.
  Επανασταδιοποίηση ασθενών με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα μετά από σύγχρονη χημειο/ακτινο-θεραπεία.
  Επί υποψίας υποτροπής μη μικροκυτταρικού καρκίνου πνεύμονα – διαφορική διάγνωση υποτροπής από μεταθεραπευτικές αλλοιώσεις.
• Μεσοθηλίωμα
  Πάχυνση υπεζωκότα ύποπτη για κακοήθεια προς επιλογή θέσης βιοψίας –
  Επιβεβαιωμένο μεσοθηλίωμα για αποκλεισμό εξω-θωρακικής νόσου σε ασθενείς υποψήφιους για ριζική χειρουργική θεραπεία.
• Όγκοι Θύμου Αδένα
  Σταδιοποίηση ασθενών με κακοήθες νεόπλασμα θύμου αδένα, υποψήφιων για ριζική χειρουργική αντιμετώπιση.

2. Νόσος Hodgkin και non – Hodgin λεμφώματα

• Αρχική σταδιοποίηση λεμφωμάτων Hodgkin και non- Hodgkin.
• Πρώιμος έλεγχος μετά 2-3 κύκλους χημειοθεραπείας (interim PET/CT) επιλεγμένων Hodgkin λεμφωμάτων, εάν τα αποτελέσματα πρόκειται να επηρεάσουν τη θεραπεία. – Επανέλεγχος Hodgkin και non- Hodgkin λεμφωμάτων (υποτύπων με γνωστή πρόσληψη 18F-FDG) μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, για διερεύνηση υπολειμματικής νόσου.
• Διερεύνηση επί υποψίας υποτροπής Hodgkin και non- Hodgkin λεμφώματος.
• Επί υποψίας εκτροπής χαμηλής κακοήθειας λεμφώματος ή χρόνιας λεμφοκυτταρικής λευχαιμίας σε λέμφωμα με υψηλό βαθμό κακοήθειας

3. Μελάνωμα

Αρχική σταδιοποίηση (για απομακρυσμένες μεταστάσεις), επανασταδιοποίηση, έλεγχος υποτροπής σε ασθενείς υπό ανοσοθεραπεία ή/και μοριακά στοχευμένη θεραπεία.

4. Καρκίνος θυρεοειδούς

• Διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς. Επί υποψίας υποτροπής (εφόσον το ολόσωμο σπινθηρογράφημα με 1-131 είναι αρνητικό και η θυρεοσφαιρίνη αυξημένη).
•  Μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς. Επί υποψίας υποτροπής (όταν η καλσιτονίνη είναι αυξημένη και ο υπόλοιπος έλεγχος αρνητικός ή αμφίβολος) – Έλεγχος με 18FFDOPA.
• Αρχική σταδιοποίηση και επανασταδιοποίηση σε πτωχά διαφοροποιημένο καρκίνο θυρεοειδούς (αδιαφοροποίητο καρκίνωμα, αναπλαστικό καρκίνωμα, Hurthle cell καρκίνωμα)

5. Καρκίνος κεφαλής – τραχήλου

• Αναζήτηση πρωτοπαθούς εστίας σε ασθενείς με διηθημένους τραχηλικούς λεμφαδένες από καρκίνωμα εκ πλακώδους επιθηλίου
• Σταδιοποίηση
• Έλεγχος ανταπόκρισης 3-6 μήνες μετά από χημειο/ακτινοθεραπεία
•  Επί υποψίας υποτροπής, όταν ο υπόλοιπος απεικονιστικός έλεγχος είναι αμφίβολος

6. Καρκίνος γαστρεντερικού συστήματος

• Καρκίνος Στομάχου-Οισοφάγου: Αρχική σταδιοποίηση σε ασθενείς υποψήφιους για ριζική χειρουργική αντιμετώπιση – Επανασταδιοποίηση μετά από θεραπεία – Επί υποψίας υποτροπής, όταν ο υπόλοιπος απεικονιστικός έλεγχος είναι αμφίβολος
• Καρκίνος Παχέος Εντέρου-Ορθού: Σταδιοποίηση προ θεραπευτικής μεταστασεκτομής – Ανίχνευση υποτροπής σε ασθενείς με αυξημένους καρκινικούς δείκτες ή/και κλινική υποψία, με αρνητικά/αμφίβολα ευρήματα του λοιπού απεικονιστικού ελέγχου. -Έλεγχος ανταπόκρισης σε στοχευμένες επεμβατικές τεχνικές (ablation με ραδιοσυχνότητα, χημείο/ραδιοεμβολισμός) ή στη χημειο/ακτινο-θεραπεία
• Καρκίνος πρωκτού: Αρχική σταδιοποίηση, έλεγχος ανταπόκρισης μετά από χημείο – ακτινοθεραπεία, έλεγχος υπολειμματικής νόσου ή υποτροπής.
• Στρωματικοί Όγκοι Γαντρεντερικού (GIST): Σταδιοποίηση ασθενών υποψήφιων για μοριακά στοχευμένη θεραπεία – Έλεγχος ανταπόκρισης σε μοριακά στοχευμένη θεραπεία
• Καρκίνος Ήπατος-Χοληφόρων-Παγκρέατος: Εκτίμηση ασθενών με γνωστό καρκίνο παγκρέατος, υποψήφιων για ριζική χειρουργική θεραπεία, με λοιπά απεικονιστικά ευρήματα αρνητικά/αμφίβολα για μεταστατική νόσο και επανασταδιοποίηση μετά από προεγχειρητική θεραπεία.
  Επί υποψίας υποτροπής καρκίνου παγκρέατος, με ύποπτα ευρήματα στη συμβατική απεικόνιση
  Εκτίμηση ασθενών με γνωστό χολαγγειοκαρκίνωμα ή υψηλής κακοήθειας ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα υποψήφιων για ριζική χειρουργική θεραπεία ή μεταμόσχευση, με λοιπά απεικονιστικά ευρήματα αρνητικά/αμφίβολα για μεταστατική νόσο
  Επί υποψίας υποτροπής χολαγγειοκαρκινώματος ή υψηλής κακοήθειας ηπατοκυτταρικού καρκινώματος, με αμφίβολα αποτελέσματα στη συμβατική απεικόνιση
  Έλεγχος ανταπόκρισης σε στοχευμένες επεμβατικές τεχνικές (ablation με ραδιοσυχνότητα, χημειο/ραδιοεμβολισμός) ή στη χημειο/ακτινο-θεραπεία
• Νευροενδοκρινείς Όγκοι: Σταδιοποίηση / επανασταδιοποίηση και ανίχνευση υποτροπής καλά διαφοροποιημένων νευροενδοκρινών όγκων. Έλεγχος με DΟΤΑ-πεπτίδια – Σταδιοποίηση / επανασταδιοποίηση και ανίχνευση υποτροπής πτωχά διαφοροποιημένων νευροενδοκρινών όγκων. Έλεγχος με 18F-FDG.

7. Γυναικολογικός καρκίνος

• Σταδιοποίηση και επανασταδιοποίηση καρκίνου αιδοίου, τραχήλου μήτρας και ενδομήτριου, σε ασθενείς υποψήφιες για ριζική θεραπεία (ειδικά σε καρκίνο τραχήλου μήτρας, οι υπόλοιπες απεικονιστικές μέθοδοι θα πρέπει να έχουν προηγηθεί)
• Έλεγχος ανταπόκρισης στη χημειο/ακτινο-θεραπεία, τοπικά προχωρημένου καρκίνου τραχήλου μήτρας
• Υποψία υποτροπής καρκίνου αιδοίου, τραχήλου μήτρας και ενδομήτριου, όταν τα αποτελέσματα του υπολοίπου απεικονιστικού ελέγχου είναι αμφίβολα
• Ανίχνευση υποτροπής καρκίνου ωοθηκών σε ασθενείς με αυξημένα επίπεδα CA-125 και αρνητικά/αμφίβολα αποτελέσματα του υπολοίπου απεικονιστικού ελέγχου

8. Καρκίνος Μαστού

• Αρχική σταδιοποίηση σε τοπικά προχωρημένο καρκίνο μαστού (σταδίου III) και ιδιαίτερα σε φλεγμονώδη καρκίνο
• Ανίχνευση υποτροπής-(τοπικής ή απομακρυσμένης)-καρκίνου μαστού, όταν υπάρχουν αμφίβολα ευρήματα από τη συμβατική απεικόνιση

9. Ουρολογικός καρκίνος

• Καρκίνος πέους
  Σταδιοποίηση σε υποψήφιους για χειρουργική θεραπεία και ύποπτα ευρήματα στη συμβατική απεικόνιση.
•  Καρκίνος ουροδόχου κύστης
  Έλεγχος υποτροπής σε ασθενείς με ύποπτα ευρήματα στη συμβατική απεικόνιση.
• Καρκίνος όρχεος
  Υποψία υποτροπής μεταστατικού σεμινώματος με αυξημένους καρκινικούς δείκτες και αρνητικά ή αμφίβολα αποτελέσματα του λοιπού απεικονιστικού ελέγχου
  Διερεύνηση υπολειμματικών μαζών μετά από θεραπεία, σε ασθενείς με μεταστατικό σεμίνωμα
• Καρκίνος Προστάτη
  Ανίχνευση υποτροπής σε ασθενείς με ταχέως αυξανόμενα επίπεδα ΡSΑ και αρνητικά ή αμφίβολα ευρήματα στη συμβατική απεικόνιση.
  Έλεγχος με ΡSΜΑ ή F-18 choline
  Για την προεγχειρητική σταδιοποίηση ασθενών υψηλού κινδύνου με αμφίβολα ευρήματα στη συμβατική απεικόνιση.
  Έλεγχος με ΡSΜΑ ή f-18 choline

10. Μυοσκελετικοί όγκοι

• Σαρκώματα υψηλού βαθμού κακοήθειας (σάρκωμα Εwing, ραβδομυοσάρκωμα, λειομυοσάρκωμα, οστεοσάρκωμα, κακοήθες ινώδες ιστιοκύττωμα, συνοβιακό σάρκωμα, μυξοειδές λιποσάρκωμα).
• Αρχική σταδιοποίηση για ανίχνευση μεταστάσεων καθώς και σε υποψία υποτροπής.

11. Νεοπλασία αγνώστου πρωτοπαθούς

• Αναζήτηση πρωτοπαθούς όγκου, εάν πρόκειται να επηρεασθούν θεραπευτικές αποφάσεις.
• Αδιάγνωστη μεσοθωρακική λεμφαδενοπάθεια προ επεμβατικής διάγνωσης (μεσοθωρακοσκόπησης, EBUS)
• Γενικευμένη λεμφαδενική προσβολή ή ισχυρή υπόνοια νεοπλασματικής νόσου (προ βιοψίας).
• Αναζήτηση πρωτοπαθούς νεοπλάσματος σε ασθενείς με υποψία παρανεοπλασματικού συνδρόμου.

12. Πολλαπλό μυέλωμα

• Εκτίμηση ασθενών με μονήρες πλασματοκύττωμα, προς αποκλεισμό πολλαπλού μυελώματος
• Αρχική εκτίμηση ασθενών με ολίγο- ή μη εκκριτικό πολλαπλούν μυέλωμα, όταν η ΡΕΤ/CT πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο ανταπόκρισης στη θεραπεία
•  Έλεγχος ανταπόκρισης στη θεραπεία ή υποψία υποτροπής ασθενών με ολιγο- ή μη εκκριτικό πολλαπλούν μυέλωμα, εξωμυελική νόσο ή μονήρες πλασματοκύττωμα.

13. Πυρετός αγνώστου αιτιολογίας

• Διερεύνηση πυρετού άγνωστου αιτιολογίας όταν η αιτία δεν βρέθηκε με τις συμβατικές απεικονιστικές μεθόδους.

14. Καρδιολογία

•  Υποψία επιμόλυνσης αγγειακών μοσχευμάτων, προσθετικών καρδιακών βαλβίδων ή εμφυτευμένων καρδιολογικών συσκευών, μετά από αμφίβολα αποτελέσματα του διοισοφάγειου υπερηχογραφήματος.
• Υποψία ενδοκαρδίτιδας προσθετικής βαλβίδας, εφόσον έχει ολοκληρωθεί ο συμβατικός έλεγχος, συμπεριλαμβανομένου του λοιπού απεικονιστικού.
• Έλεγχος βιωσιμότητας του μυοκαρδίου με 18F-FDG, σε ασθενείς με μεγάλα (πάνω από 10%) μη αναστρέψιμα ελλείμματα στο σπινθηρογράφημα, αιματώσεως μυοκαρδίου και πολυαγγειακή νόσο ή νόσο στελέχους, ή όταν συνυπάρχουν σοβαρές/πολλαπλές συννοσηρότητες (ΧΝΑ, ΧΑΠ, προηγούμενη CABG).
• Σαρκοείδωση, σε υποψία καρδιακής συμμετοχής στη νόσο.

15. Νευρολογία

• Επιληψία – Σε προεγχειρητικό έλεγχο, για ανάδειξη επιληπτογόνου εστίας, η οποία δεν έχει σαφώς προσδιοριστεί εντοπισθεί με κλινικά, απεικονιστικά ή Ηλεκτροεγκεφαλογραφικά (ΗΕΓ) στοιχεία. Οι ασθενείς πρέπει να πάσχουν από φαρμακοανθεκτική εστιακή επιληψία, δηλαδή να έχουν αποτύχει θεραπευτικά 2 τουλάχιστον κατάλληλα και σε επαρκή δόση χορηγούμενα αντιεπιληπτικά φάρμακα.
• Άνοια – FDG PET Στην άνοια εκφυλιστικού τύπου με σκοπό τη διαφοροδιάγνωση μεταξύ Μετωποκροταφικής Ανοιας (ΜΚΑ) και Άνοιας τύπου Αλτσχάιμερ (ΑΤΑ). Προϋπόθεση αποτελεί να έχει προηγηθεί πλήρης κλινική και παρακλινική διερεύνηση για πιθανές αιτιολογίες άνοιας που δεν έχει ταυτοποιήσει την αιτιολογία.