Παλαιός Άγιος Αθανάσιος: Ταξίδι στην «Αράχωβα της Μακεδονίας»

Σεισμός – σωσμός

Με μοναδική θέα προς τις κορυφές του όρους Βόρας ή Καϊμακτσαλάν, φυσικό σύνορο με τη γειτονική Βόρεια Μακεδονία και μέγιστο ύψος 1.254 μέτρα, και την πανέμορφη λίμνη Βεγορίτιδα, ο παλαιός Άγιος Αθανάσιος δεσπόζει στην κορυφή Πιπερίτσα έχοντας γύρω του μεγάλα δάση οξιάς και πεύκης.
Το χωριό είναι κτισμένο σε θέση που αξιοποιεί στο έπακρο τις ηλιόλουστες μέρες του χειμώνα και αυτό φαίνεται πως ήταν ο βασικός λόγος που επέλεξαν τον τόπο -για νέα τους πατρίδα- κτηνοτρόφοι και κτίστες από την Ήπειρο, που έφτασαν στην περιοχή στα τέλη του 16ου αιώνα. Η αρχική ονομασία του χωριού ήταν Τσεγάνη, λέγεται πως προέρχεται από το «τσεκάνι» (=σφυρί) των πετράδων, και μάλιστα αποτέλεσε το ανατολικότερο σημείο του λεγόμενου πασαλικίου των Ιωαννίνων (1788–1822), με τον Αλή Πασά να παραχωρεί προνόμια στους χριστιανούς κατοίκους.

Την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα η περιοχή υπήρξε επίκεντρο συγκρούσεων ανάμεσα σε ελληνικές και βουλγαρικές ομάδες, ενώ κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στις πλαγιές του Βόρα έλαβαν σκληρές μάχες μεταξύ Σέρβων και Βουλγάρων για τον έλεγχο της κορυφής του Προφήτη Ηλία.
Κατά την γερμανική κατοχή (1941-1944) στην περιοχή έδρασαν αντιστασιακές ομάδες ενώ στον καταστροφικό Εμφύλιο Πόλεμο (1946-1949) το χωριό εκκενώθηκε λόγω σφοδρών συγκρούσεων ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα και γειτνίασης με την τότε Γιουγκοσλαβία. Μεταπολεμικά η μετανάστευση προς μεγάλα αστικά κέντρα και το εξωτερικό είχαν ως αποτέλεσμα την μείωση του πληθυσμού με την «χαριστική βολή» να δίνει το 1981 ο εγκέλαδος που είχε ως αποτέλεσμα -όπως διαβάζουμε στην Wikipedia- το χωριό να κριθεί : «ανασφαλές από γεωλογικής άποψης». Αποτέλεσμα να μετεγκατασταθούν οι κάτοικοι 5 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά -στους πρόποδες του Βόρα- σε μια -επίσης- προνομιακή θέση, με εξαιρετική θέα στη λίμνη Βεγορίτιδα.

Η προνοητικότητα του Υπουργείου Πολιτισμού να χαρακτηρίσει τον Παλαιό Άγιο Αθανάσιο «παραδοσιακό οικισμό», στις αρχές της δεκαετίας του 1990, είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο να προστατευτεί ο εγκαταλειμμένος οικισμός, αλλά και με τη λειτουργία του χιονοδρομικού κέντρου του Βόρα/Καϊμακτσαλάν στη συνέχεια, να αποκτήσει πάλι ζωή και γρήγορα να εξελιχθεί σε κορυφαίο ορεινό προορισμό.

Το καθεστώς προστασίας του οικισμού είχε ως αποτέλεσμα τόσο οι αναπαλαιώσεις των παλαιών σπιτιών -που πολλά μετατράπηκαν σε γραφικούς ξενώνες- όσο και η κατασκευή νέων κατοικιών, ξενοδοχειακών συγκροτημάτων κ.ά, να ακολουθήσουν πιστά την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του τόπου, διατηρώντας στο ακέραιο την αρμονία και τη φυσική ομορφιά.

Δραστηριότητες

Σήμερα, ο Παλαιός Άγιος Αθανάσιος δεν αποτελεί πόλο έλξης μόνο των fan των χειμερινών σπορ στο χιονοδρομικό κέντρο του Βόρα/Καϊμακτσαλάν, που απέχει σχεδόν 17 χιλιόμετρα από το χωριό, αλλά και όσων επιζητούν στιγμές χαλάρωσης ή περιπέτειας -με αδρεναλίνη στο «κόκκινο»- ακολουθώντας πανέμορφα μονοπάτια στην άγρια φύση με μοναδική θέα προς τις πλαγιές και κορυφές του βουνού ή προς τη λίμνη Βεγορίτιδα.

Ολόκληρη η περιοχή προσφέρει πλήθος υπαίθριων δραστηριοτήτων, όπως σκι, snowboard, πεζοπορία, ποδηλασία, διαδρομές 4×4, παραπέντε, ιππασία, τοξοβολία κ.ά. που δίνουν την ευκαιρία για επαφή με τη φύση, μέσα από δυνατές συγκινήσεις και εμπειρίες.

Πριν πάρετε τα βουνά, περπατήστε στα δρομάκια του χωριού. Ξεκινήστε από την κεντρική πλατεία, με την παραδοσιακή κρήνη, δείτε το παλιό σχολείο και καταλήξτε στην άκρη του χωριού και στην εκκλησία -τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική- της Αναλήψεως που χρονολογείται τον 17ο αιώνα. Από το εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου, θα απολαύσετε την θέα προς την Βεγορίτιδα και τα παραλίμνια χωριά. Γενικά, ολόκληρος ο οικισμός του Παλαιού Αγίου Αθανασίου, φαντάζει ινσταγκραμικό σκηνικό άλλης εποχής που αξίζει να φωτογραφίσετε.

Χιονοδρομικό Κέντρο Καϊμακτσαλάν

Είτε είστε λάτρης των χειμερινών σπορ είτε όχι, αξίζει να ανηφορίσετε προς το χιονοδρομικό κέντρο του Βόρα/Καϊμακτσαλάν που η βάση του βρίσκεται σε υψόμετρο 2.040 μέτρα και είναι το ψηλότερο της χώρας. Η ποιότητα χιονιού είναι εξαιρετική και συνήθως έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια λειτουργίας ετησίως.

Το χιονοδρομικό κέντρο είναι εξοπλισμένο με εξαιρετικές υποδομές, διαθέτοντας 13 πίστες -15 χιλιόμετρα συνολικού μήκους- με μεγάλο πλάτος και ήπιες κλίσεις (4 μέτριας δυσκολίας, 7 εύκολες και 2 πολύ εύκολες), που ικανοποιούν όλα τα γούστα των χιονοδρόμων. Επίσης, λειτουργούν 6 αναβατήρες, ανάμεσά τους και ο ψηλότερος στη χώρα σε υψόμετρο 2.480 μέτρα. Στη βάση του χιονοδρομικού κέντρου, λειτουργεί χώρος στάθμευσης, οργανωμένο καταφύγιο, σχολές σκι και κατάστημα χιονοδρομικού εξοπλισμού (Τηλ. 2381032000 www.kaimaktsalan.gr).

Ακόμη και όταν δεν έχει χιόνι, αξίζει να ανηφορίσετε -από το χιονοδρομικό κέντρο- προς την ψηλότερη κορυφή του Βόρα –Προφήτης Ηλίας ύψους 2.524 μέτρων– που μοιράζεται η χώρα μας με τη γειτονική Βόρεια Μακεδονία. Στην κορυφή δεσπόζει το γραφικό παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία, που αποτελεί μνημείο Σέρβων πεσόντων κατά τος σφοδρές μάχες που έλαβαν μέρος στην περιοχή τη διάρκεια Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι κορυφές του Βόρα/Καϊμακτσαλάν, σημαντική περιοχή -μεταξύ άλλων- για επιδημητικά αρπακτικά, συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των βιοτόπων του δικτύου Natura 2000 και προστατεύονται.

Στον Παλαιό Άγιο Αθανάσιο και στη γύρω περιοχή θα βρείτε φιλόξενα ξενοδοχεία, και παραδοσιακούς ξενώνες με όλες τις ανέσεις. Γραφικές ταβέρνες, με νόστιμα εδέσματα της ντόπιας παραδοσιακής κουζίνας, καθώς όμορφα καφέ και bar για διασκέδαση μέχρι πρωίας. Να θυμάστε πως κατά τους χειμερινούς μήνες το χωριό συχνά καλύπτεται από χιόνι.