Η θρησκευτική γιορτή συνοδεύεται από μουσικές και γεύσεις, με τα τοπικά έθιμα και τις παραδόσεις της κάθε περιοχής να έχουν την τιμητική τους.
Επίκεντρο για ολόκληρη τη Μακεδονία και τη Θράκη είναι η Παναγία Σουμελά, το ιστορικό μοναστήρι στις πλαγιές του Βερμίου Όρους, σύμβολο της ποντιακής πίστης. Κάθε χρόνο, “καραβάνια” πιστών ανηφορίζουν στην Καστανιά.
Η επίσημη λιτάνευση της εικόνας θα ξεκινήσει στις 10.30 το πρωί του Δεκαπενταύγουστου και θα ακολουθήσει κατάθεση στεφάνων στην προτομή του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Στη συνέχεια θα πραγματοποιηθούν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή Ποντιακών Σωματείων.
Για μια χρονιά ακόμη θα δοθεί υποτροφία από το Πανελλήνιο Ιερό Προσκύνημα “Παναγία Σουμελά” σε μαθητή ή μαθήτρια του Γενικού Λυκείου Μακροχωρίου Ημαθίας στη μνήμη των παιδιών του Λυκείου Μακροχωρίου, που έχασαν τη ζωή τους στο τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, στις 13 Απριλίου του 2003.
Το προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο ξεκίνησε το 1951, χρονιά που εγκαταστάθηκε η ιστορική εικόνα στη νέα της κατοικία. Την εικόνα είχε μεταφέρει από το Μοναστήρι του όρους Μελά του Πόντου ο αείμνηστος Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Σουμελιώτης, το 1931.
Στο Πανελλήνιο Ιερό Προσκύνημα της “Παναγίας Σουμελά” φυλάσσονται, επίσης, ο βαρύτιμος και ευμεγέθης Σταυρός, που φέρει Τίμιο ξύλο, δωρεά του αυτοκράτορα Εμμανουήλ Γ΄(1390-1417) του Μεγαλοκομνηνού προς την παλαίφατη Πατριαρχική Μονή της Παναγίας Σουμελά του Πόντου και το χειρόγραφο Ευαγγέλιο, του Οσίου Χριστοφόρου, ηγουμένου της Μονής της Παναγίας Σουμελά του Πόντου (644), τα οποία είχε φέρει ο Αμβρόσιος Σουμελιώτης, επίσης το 1931.
“Καβαλάρηδες” στη Σιάτιστα Κοζάνης
Πιστοί, καβάλα στα άλογα τους, θα προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Μικροκάστρου και στη συνέχεια θα αναβιώσει το έθιμο των καβαλάρηδων στη Σιάτιστα Κοζάνης.
Ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο, οι καβαλάρηδες ετοιμάζουν και στολίζουν τα άλογά τους και παίρνουν το μονοπάτι που οδηγεί στο μοναστήρι της Παναγίας στο Μικρόκαστρο. Αφού προσκυνήσουν την εικόνα, προς το μεσημέρι, οι παρέες των καβαλάρηδων με τα άλογα μπαίνουν επιβλητικά στη Σιάτιστα, όρθιοι πάνω στη σέλα.
Και, φέτος, περισσότεροι από 200 καβαλάρηδες, χωρισμένοι σε παρέες και φορώντας διαφορετική στολή – ενδυμασία, θα προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας και στη συνέχεια θα λάβουν μέρος στην έφιππη παρέλαση, αναβιώνοντας το έθιμο που έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Κατάνυξη στον Δήμο Παγγαίου
Στιγμές θρησκευτικής κατάνυξης και ευλάβειας θα αναβιώσουν και φέτος στα δύο ιερά προσκυνήματα -στη Νέα Πέραμο, τον Δεκαπενταύγουστο και στη Νέα Ηρακλείτσα Καβάλας, στις 23 Αυγούστου, στα Εννιάμερα της Θεοτόκου.
Η αγάπη και ο σεβασμός των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Ελεύθερων του Δήμου Παγγαίου στο ιερό πρόσωπο της Παναγίας φαίνεται καθαρά από τις παραδόσεις που κουβάλησαν μαζί τους, ερχόμενοι ως πρόσφυγες στην περιοχή.
Η Παναγία της Θάσου
Στην Παναγία της Θάσου, χωριό που πήρε το όνομά του από τη Θεοτόκο, οι πιστοί συρρέουν στον Ιερό Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου για να συμμετέχουν σε ένα μεγάλο τραπέζι.
Μετά τη λιτάνευση της εικόνας, όλοι μαζεύονται στο προαύλιο της εκκλησίας για να πάρουν μέρος σε γλέντι με μεζέδες, κρασί και χορό.
Χαλκιδική
Σε κάθε μέρος της Χαλκιδικής, όπου υπάρχει ναός αφιερωμένος στην Παναγία, γιορτάζεται με παραδοσιακά πανηγύρια, προσκύνημα, λιτάνευση και περιφορά εικόνας.
Στη Σκιώνη, το εκκλησάκι της Παναγίας Φανερωμένης γιορτάζει εννέα μέρες αργότερα και στο εσωτερικό του φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας, ζωγραφισμένη σε όρθια μαρμάρινη βάση αγάλματος.
Νέα Μηχανιώνα
Με μεγάλο πανηγύρι γιορτάζονται τα εννιάμερα της Παναγίας στις 23 Αυγούστου στη Νέα Μηχανιώνα του Δήμου Θερμαϊκού και χιλιάδες πιστοί συρρέουν για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα.
