Μόλις 1,5 ώρα μακριά από τη Θεσσαλονίκη, βρίσκεται ένας προορισμός με πλακόστρωτα στενά και τρεχούμενα νερά
Το 2019, όταν το αμερικανικό CNN έτρεξε ένα ειδικό ταξιδιωτικό αφιέρωμα στα ομορφότερα χωριά της Ελλάδας –διαλέγοντας 17 από αυτά– η Αρναία βρέθηκε στην 3η θέση της σχετικής λίστας, ξεπερνώντας διασημότερους προορισμούς σαν π.χ. την Οία της Σαντορίνης, την Απείρανθο της Νάξου ή το Πάπιγκο.
Τυπικά, βέβαια, η Αρναία συγκαταλέγεται στις κωμοπόλεις μας και όχι στα χωριά, καθώς φιλοξενεί 2.300 μόνιμους κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή του 2011). Ωστόσο αυτή η «ψήφος εμπιστοσύνης» εκ μέρους του CNN αντανακλά την περίοπτη θέση της σε ένα τοπίο ήδη επιβλητικό: η Χαλκιδική μπορεί να είναι διάσημη για τις παραλίες της και τις παραθαλάσσιες ομορφιές της, όμως εξίσου ωραίο είναι και το ορεινό της τμήμα –με έναν τρόπο διαφορετικό, που ανθεί εκτός της καλοκαιρινής περιόδου.
Περιτριγυριζόμενη από τα δάση και τα τρεχούμενα νερά του όρους Χολομώντα, η Αρναία προβάλλει χτισμένη αμφιθεατρικά στις πλαγιές του, σε υψόμετρο 600 μέτρων. Βρίσκεται δε σε κοντινή απόσταση από τη Θεσσαλονίκη (72 χιλιόμετρα), από την οποία έρχεται κανείς μέσα σε 1 ώρα και 15 λεπτά με το αυτοκίνητο, διατρέχοντας την επαρχιακή οδό Θεσσαλονίκης-Ιερισσού, που διασχίζει την κωμόπολη.
Φτάνοντας στην Αρναία, εντυπωσιάζεσαι άμεσα από την αρχιτεκτονική της εικόνα: έχεις βρεθεί σε έναν τόπο με άφθονα παλιά σπίτια, πλακοστρωμένα στενά και πλατείες, με πιο εμβληματική αυτήν στο κέντρο της κωμόπολης, με τα παραδοσιακά καφενεία και τον μεγάλο πλάτανο, από τον οποίον κυλά (πόσιμο) νερό. Σε όλα αυτά αντανακλάται η εικόνα μιας παρελθούσας, ακμάζουσας κοινωνίας, η οποία αναπτύχθηκε οικιστικά σε μια διαφορετική εποχή, δίχως πολεοδομικούς σχεδιασμούς.
Ο τόπος αυτός, άλλωστε, διαθέτει πλούσια ιστορία. Ο λόφος του Προφήτη Ηλία, περίπου 2 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της σύγχρονης κωμόπολης, κατοικείται ήδη από το 1500 π.Χ., ενώ θεωρείται ότι φιλοξενούσε και την αρχαία-πόλη κράτος Αρνές (μια αποικία της Άνδρου στη Χαλκιδική), που αντανακλάται στην ονομασία Αρναία της δικής μας εποχής. Η πιθανότητα, βέβαια, δεν είναι εξακριβωμένη: εδράζεται μεν στις αξιόπιστες μαρτυρίες του Θουκυδίδη, ενδέχεται όμως εδώ να βρισκόταν μια άλλη πόλη, η Αυγαία.
Σε κάθε περίπτωση, η έκταση είχε ερημωθεί εντελώς ως την Τουρκοκρατία. Οι ρίζες της σύγχρονης Αρναίας ανάγονται λοιπόν στο 1478, όταν ιδρύθηκε εκεί χριστιανικός οικισμός με το σλάβικο όνομα Λιαρίγκοβα, το οποίο αντικαταστάθηκε από το σημερινό το 1928. Καθώς οι αιώνες κυλούσαν, το χωριουδάκι αναπτύχθηκε σημαντικά, αναδεικνυόμενο σε εμπορικό κέντρο όλης της Χαλκιδικής χάρη στην ακμή των μεταλλείων των Σιδηροκαυσίων και της μελισσοκομίας. Πλήρωσε όμως βαριά τη συμμετοχή στην Επανάσταση του 1821 –η οποία υπήρξε ανεπιτυχής στην περιοχή– καθώς στοχοποιήθηκε από τον Μπαϊράμ πασά, ο οποίος και πυρπόλησε τη Λιαρίγκοβα, καταστρέφοντας το μεγαλύτερο τμήμα της.
Τι αξίζει να δείτε και να κάνετε στην Αρναία
Ο σημερινός επισκέπτης επιβάλλεται να ξεμακρύνει λίγο από τα όρια της κωμόπολης, για να ανέβει στον λόφο του Προφήτη Ηλία ώστε να θαυμάσει τη θέα στο ορεινό τοπίο του Χολομώντα, στεκόμενος στο ξωκλήσι που θα βρει εκεί. Άλλωστε η βόλτα στις παρυφές της Αρναίας θα σας αποζημιώσει κι από μόνη της, χάρη στο πλούσιο δάσος, το οποίο διασχίζεται εύκολα χάρη στο περιπατητικό δίκτυο που έχει αναπτυχθεί εκεί. Έτσι, θα φτάσετε εύκολα στο ειδυλλιακό αλσύλιο της Αγίας Παρασκευής με τις εντυπωσιακές βελανιδιές, το οποίο προσελκύει κάμποσους επισκέπτες. Οι πιο έμπειροι πεζοπόροι, επιπρόσθετα, μπορούν να κάνουν τη διαδρομή προς την Απολυμένη Πέτρα: είναι 17 χιλιομέτρων, οπότε υπολογίστε ότι θα χρειαστείτε γύρω στις 4 ώρες.
Εντωμεταξύ, γράψαμε «επιβάλλεται» λίγο πιο πάνω γιατί η ίδια η Αρναία θα σας απορροφήσει με την ομορφιά και τα αξιοθέατά σας, οπότε μπορεί να μη σκεφτείτε με προτεραιότητα να περιπλανηθείτε στα πέριξ της. Δύο σημεία στα οποία αξίζει να σταθείτε είναι το Σχολείο του 1871 (η παλιά Αστική Σχολή Λιαριγκόβης) και η Οικία Αλεξάνδρου: ένα διώροφο του 1812 που κάποτε λειτούργησε ως χάνι και πλέον αποτελεί κάτι σαν αρχιτεκτονικό σύμβολο για την Αρναία, έχοντας χαρακτηριστεί διατηρητέο κτίσμα.
Από εκεί και πέρα, ασφαλώς, θα περάσετε από τον Άγιο Στέφανο, μία από τις πιο ξεχωριστές εκκλησίες σε όλη την Ελλάδα. Κατασκευάστηκε το 1812, κάηκε από τον προαναφερόμενο Μπαϊράμ πασά το 1821, ξαναχτίστηκε το 1912 ένεκα της απελευθέρωσης της Χαλκιδικής και της ένταξής της στο ελληνικό κράτος, μα καταστράφηκε και πάλι από πυρκαγιά το 2005. Έπειτα, στα πλαίσια της ανακατασκευής που ακολούθησε, αποκαλύφθηκαν τρία παλιότερα κτήρια στην περιοχή των θεμελίων του, τα οποία φτάνουν πίσω στα πρώτα βυζαντινά/χριστιανικά χρόνια. Έτσι, ο νέος ναός απόκτησε διάφανα δάπεδα, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να δει τα ευρήματα. Γεγονός που τον μετέτρεψε στη μοναδική εκκλησία της χώρας που τελεί λειτουργίες πάνω από διακριτά ερείπια παρελθόντων ετών.
Στο Λαογραφικό Μουσείο, πάλι, θα πάτε πρωτίστως για να θαυμάσετε το «Γιατράδικο», όπου και στεγάζεται. Το πιο παλιό διατηρημένο σπίτι όλης της Χαλκιδικής, δηλαδή, το οποίο ανάγεται στο 1750 και έχει τη μορφή διώροφης παραδοσιακής οικίας, με χαγιάτι και με πύργο. Από τα εκθέματα του εσωτερικού ξεχωρίζουν τα μελισσοκομικά αντικείμενα και η παλιά πυροσβεστική αντλία. Σε ένα εξίσου παραδοσιακό διώροφο (μεταγενέστερο, του 1870), την Οικία Γιαννούδενας, θα βρείτε και το Μουσείο Υφαντουργίας, με τα λεγόμενα «καλλιγραφικά» χαλιά και τα εκθέματα από τη συλλογή της φημισμένης υφάντρας Χαρίκλειας Δημητρακούδη.
Καθώς θα τριγυρνάτε στην κωμόπολη θα βρείτε και αρκετά μαγαζάκια με τα περίφημα τοπικά προϊόντα –κυρίως προς την κεντρική πλατεία. Έχετε τον νου σας για το μέλι κρέμα που παράγει ο Δημήτρης Γεωργάκας, για τα βραβευμένα κρασιά του τοπικού οινοποιείου της Κλαούντια Παπαγιάννη για τις πασπαλόπιτες (μια εκδοχή της γνωστής μας κολοκυθόπιτας) και ασφαλώς για τη μουντοβίνα: το ντόπιο τσίπουρο με αρνιώτικο μέλι, δηλαδή, το οποίο έχει γίνει σήμα κατατεθέν για την Αρναία και έχει χαρακτηριστεί ως προϊόν Π.Γ.Ε. της ορεινής Χαλκιδικής. Περάστε επίσης από το ζαχαροπλαστείο «Κοσμά», για παγωτό λουκούμι τριαντάφυλλο και γευστικότατες τουλούμπες.
