Εδώ και δέκα χρόνια, ο Έβρος φροντίζει ώστε να έχουμε στο πιάτο μας μέχρι τα Χριστούγεννα, νόστιμα και αρωματικά πεπόνια, ξακουστά σε όλη την Ελλάδα για την ανθεκτικότητα και την αντοχή τους στον χρόνο
Ζουμερά, γλυκά και αρωματικά, τα πεπόνια συνοδεύουν δροσερά και ανάλαφρα τα καλοκαιρινά μας μενού, δίνοντας γεύση και χρώμα στο καθημερινό μας τραπέζι. Τι γίνεται όμως, όταν το καλοκαίρι φεύγει και μαζί με αυτό πρέπει να αποχαιρετήσουμε και το αγαπημένο μας φρούτο; Κανένα πρόβλημα! Και αυτό γιατί εδώ και περίπου δέκα χρόνια, το εύφορο και όμορφο χωριό του Έβρου, το Τυχερό, φροντίζει ώστε να έχουμε στο πιάτο μας, τουλάχιστον μέχρι τα Χριστούγεννα, νόστιμα και αρωματικά πεπόνια, φθινοπωρινής συγκομιδής, ξακουστά σε όλη την Ελλάδα για την ανθεκτικότητα και την αντοχή τους στον χρόνο.
Μέσα από τη μακραίωνη καλλιεργητική ιστορία των σπόρων τους στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης και δη στα ανατολικά του νομού, η εν λόγω ποικιλία, κατάφερε να γίνει γνωστή στη χώρα μας, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 με την επωνυμία «Χρυσή Κεφαλή». Πού οφείλει τον αριστοκρατικό και βαρύγδουπο τίτλο της; Μα φυσικά στο ολόχρυσο χρώμα των πεπονιών της, στο σχήμα που παραπέμπει σε κεφάλι αλλά και στο στρογγυλό σημάδι που διαγράφεται στη βάση του φρούτου και το οποίο θυμίζει το μέγεθος της παλιάς δεκάρας. «Αλλά και σε κάτι ακόμα!» συμπληρώνει ο κ Σπύρος Δέδογλου, πρόεδρος της Θεογένης Κοιν.Σ.Επ «Στο ότι η ποικιλία αυτή έχει χαρακτηριστεί -και δικαίως- η κεφαλή όλων των υπολοίπων ποικιλιών σε πεπόνια, καθότι υπερέχει ξεκάθαρα, τόσο σε γεύση όσο και σε άρωμα».
Από το φθινόπωρο μέχρι και το Πάσχα
Από τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου -στη φάση δηλαδή που τα περισσότερα πεπόνια αρχίζουν σταδιακά να αποσύρονται από τους πάγκους της λαϊκής αγοράς και των μανάβικων- τα θρακιώτικα πεπόνια κάνουν σιγά σιγά την εμφάνισή τους, κυρίως στις τοπικές αγορές του Έβρου. Περίπου στα μέσα του Σεπτεμβρίου, πλέον, η συγκομιδή τους βρίσκεται στην απόλυτη κορύφωσή της και παρατείνεται, ως διαδικασία, μέχρι τις πρώτες ημέρες του Οκτώβρη. Τότε, αρχίζει πια, να ολοκληρώνεται, ανάλογα πάντα με την περίοδο σποράς (Μάιο-Ιούνιο), η συλλογή των φρούτων τα οποία κατά την αποθήκευσή τους, συνοδεύονται από πολύ συγκεκριμένους κανόνες.
Αυτοί συνδράμουν καθοριστικά στο να διατηρηθούν αναλλοίωτα τα πεπόνια για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. «Κατά τη συλλογή αλλά και την αποθήκευσή τους» εξηγεί ο κ. Δέδογλου «φροντίζουμε ώστε να μην εφάπτονται μεταξύ τους -γι’ αυτό και τα προστατεύουμε σε χάρτινες επιφάνειες ή χαρτοκιβώτια- και να μην έρχονται σε γυμνή επαφή με το δάπεδο, κυρίως δε να μην ακουμπούν σε τσιμέντο ή πλακάκι. Παραμένουν για όλο το διάστημα, εκτός ψυγείου, σε ξηρό και σκιερό μέρος, και αυτό, μιας και η ωρίμανσή τους διακόπτεται μετά τη συγκομιδή τους. Άρα, δεν χαλάνε, δεν μαλακώνουν, δεν αλλοιώνονται».
Και κάπως έτσι μπορεί να κρατήσουν μέχρι και τα Χριστούγεννα, σερβίροντάς τα παρέα με κάποιο λικέρ, ως επιδόρπιο στο εορταστικό τραπέζι, ενώ αυτό που πραγματικά εντυπωσιάζει είναι ότι μπορούν να φτάσουν να καταναλωθούν μέχρι και το Πάσχα. «Αυτό το καταφέρνουμε» λέει ο κ. Δέδογλου «μόνο αν τα τυλίξουμε από την πρώτη μέρα της συλλογής τους, με άχυρο. Τότε, μπορούν να διατηρήσουν το άρωμα, τη γεύση και τη φρεσκάδα τους, λες και τα φέραμε από το χωράφι, μόλις την προηγούμενη ημέρα».
Είναι όμως μόνο ο τρόπος συγκομιδής και αποθήκευσής τους, υπεύθυνος γι’ αυτή την εκπληκτικά παρατεταμένη διάρκεια; «Όχι» απαντά κατηγορηματικά ο κ. Δέδογλου. «Σε αυτή την κατάσταση» συνεχίζει «συμβάλει και ένα ιδιαίτερο φυσικό συντηρητικό που διαθέτουν και το οποίο βάσει των σχετικών εργαστηριακών αναλύσεων που έχουμε κατά το παρελθόν πραγματοποιήσει, ευθύνεται, ως επί το πλείστον, για την αντοχή τους στο χρόνο».
Όσο για το πως ερμηνεύει ο ίδιος το γεγονός ότι η συγκεκριμένη ποικιλία ευδοκιμεί μόνο εδώ, δηλαδή στην ευρύτερη περιοχή από το Φυλακτό μέχρι το Μοναστηράκι αλλά και στις Φέρες; «Φταίνε τα χώματα» παρατηρεί «τα μαυροχώματα που προέκυψαν από τις συχνές και επαναλαμβανόμενες πλημμύρες. Αλλά και το κλίμα το οποίο και αυτό παίζει το ρόλο του. Ξηρό τη μέρα, δροσερό τη νύχτα».
Ταξίδι στην ιστορία
Τα τελευταία 8 χρόνια η Κοιν.Σ.Επ. Θεογένης αναμένει την πιστοποίηση των πεπονιών του ως ΠΟΠ. Άλλωστε το ταξίδι των χρυσών θησαυρών του στην ιστορία της θρακιώτικης γης διανύει ήδη πολλά χιλιόμετρα πίσω στον χρόνο, πριν ακόμα προκύψει το προσφυγικό «κύμα» και γύρω στο 1870 τότε που μεγάλες ποσότητες αυτού του σπόρου έφευγαν για την Κωνσταντινούπολη από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Τυχερού. Αλλά και αργότερα «όταν ακόμα ήμασταν πιτσιρικάδες» θυμάται ο κ. Δέδογλου «πηγαίναμε στο σταθμό και πουλούσαμε στους επιβάτες των τρένων τα πεπόνια μας. Κάποιους του κυνηγούσαμε να μας πληρώσουν πετώντας μας τις δραχμές από το παράθυρο καθώς το τρένο ξεκινούσε να κινείται πάνω στις ράγες του. Αυτό ξεκίνησε το ’50 και συνεχίστηκε μέχρι και το ’70, οπότε άρχισε σταδιακά να φθίνει στην περιοχή μας η συγκεκριμένη παραγωγή».
Σήμερα οι νοικοκυρές του Έβρου εξακολουθούν να προτιμούν τα πεπόνια της περιοχής τους κάθε φορά που θέλουν να φτιάξουν στις κουζίνες τους, μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού, λικέρ ή απλά να τα σερβίρουν σε φέτες μετά από κάθε παραδοσιακό γεύμα. Στην Πρωτεύουσα κυκλοφορούν σε ελάχιστα, ακόμα, σημεία (σε μικρές ποσότητες και σε επιλεγμένα μανάβικα) τα πεπόνια του Τυχερού. Σήμα κατατεθέν τους, η ριγωτή τους επιφάνεια (χαρακτηριστικό σημάδι τους, οι μαύρες ρίγες από το κέντρο του πεπονιού προς τη βάση του) με τη λεία όψη και την απουσία ραβδώσεων και εξογκωμάτων. Όσο για τη γεύση τους; Αυτή φέρνει μία ήπια και ευχάριστη γλυκύτητα, χωρίς εντάσεις παρά μόνο με δυνατό άρωμα που είναι άλλωστε και το ατού τους.
