Της Κίνησης Πολιτών: Μητροπολιτικό Πάρκο στον χώρο της ΔΕΘ για μια Πράσινη Θεσσαλονίκη.
Η ανακοίνωση της διοίκησης της ΔΕΘ στην τεκμηριωμένη πρόταση της Κίνησης Πολιτών για μια νέα βιώσιμη ΔΕΘ και Πράσινη ανάπτυξη είναι ένα συνονθύλευμα από μεγάλα και όμορφα λόγια. Αποκρύπτεται ουσιαστικά η πραγματικότητα για να εκμαιευθεί η συναίνεση της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης.
Από αυτή την ανακοίνωση, καθώς και από άλλες παρόμοιες υποστηρικτικές τοποθετήσεις αρμοδίων, ανακύπτουν μια σειρά ερωτήματα:
Αρκούν τα μεγάλα και όμορφα λόγια να καλύψουν την πραγματικότητα;
Η Διοίκηση της ΔΕΘ υποστηρίζει ότι «Η ανάπλαση της ΔΕΘ είναι η μόνη αξιόπιστη και ασφαλής λύση για την ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης και της χώρας».
Είναι έτσι;
Πράγματι, η Διεθνής Έκθεση συνέβαλε στην ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης με πολλούς τρόπους. Όμως, εδώ και πολλές δεκαετίες, η προσφορά της είναι περιορισμένη και εκφράσεις όπως οι παραπάνω, αναμασούν συνθήματα της δεκαετίας του 1990 χωρίς να ανταποκρίνονται στη σημερινή πραγματικότητα. Αλλά και ο ισχυρισμός πως «Το Project της ΔΕΘ, είναι η σημαντικότερη αναπτυξιακή υποδομή της Μεταπολίτευσης» είναι υπερβολικός καθώς δεν μπορεί να συγκριθεί με τους προϋπολογισμούς των μεγάλων αναπτυξιακών έργων που άλλαξαν και αλλάζουν τη δυναμική της Θεσσαλονίκης: Εγνατία οδός, Μετρό, νέο Αεροδρόμιο, επέκταση του Λιμένα, κόμβοι της Περιφερειακής.
Όλοι θέλουμε «Η Θεσσαλονίκη να γίνει Εκθεσιακός κόμβος της Μεσογείου και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης».
Για να γίνει όμως αυτό, η εκθεσιακή της δραστηριότητα, που μειώνεται δραματικά από χρόνο σε χρόνο, εκτός από τις κρατικές συμμετοχές που αυξάνονται, πρέπει να προσαρμοστεί στις αλλαγές που συμβαίνουν σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, όπου οι νέες τεχνολογίες, το διαδίκτυο και οι τηλεσυναλλαγές έχουν καταστήσει τις γενικές εκθέσεις παρωχημένους τρόπους εμπορικής προβολής και έχουν εγκαταλειφθεί προ πολλού διεθνώς.
Το Project της διοίκησης της ΔΕΘ ελάχιστα ενσωματώνει αυτές τις εξελίξεις.
Η Νέα ΔΕΘ για να είναι βιώσιμη και να συμβάλει στην τοπική και εθνική οικονομία θα πρέπει να αναπτυχθεί ως μια πλατφόρμα προβολής και επικοινωνίας των οικονομιών της ευρύτερης περιοχή της ΝΑ Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου.
Αφορά την «ανάπλαση» της ΔΕΘ το σχέδιο που προωθεί η Διοίκηση της, ή μήπως στην πραγματικότητα καλύπτεται μια επιχείρηση real estate στο πιο προνομιούχο οικόπεδο της Θεσσαλονίκης, όπως αποδεικνύεται από τα τεχνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά του σχεδίου;
Η αλήθεια είναι πως οι όροι δόμησης και οι προτεινόμενες χρήσεις που περιλαμβάνονται στην πολεοδομική μελέτη του Σχεδίου θα οδηγήσουν σε ένα πυκνοδομημένο περιβάλλον, με ψηλή δόμηση και εντατικές χρήσεις που θα επιδεινώσουν τις ήδη δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες του κέντρου της πόλης. Προβλέπονται κτήρια συνολικής επιφάνειας 96.000 τ.μ., περισσότερα από την υφιστάμενη δόμηση κατά 16%. Οι επιτρεπόμενες χρήσεις υπερβαίνουν κατά πολύ τις αναγκαίες εκθεσιακές υποδομές. Ξενοδοχεία και συναφείς τουριστικές δραστηριότητες, εγκαταστάσεις εμπορίου και προσωπικών υπηρεσιών, τράπεζες, εστιατόρια κ.ά., χωροθετούνται με μόνο λόγο την εξυπηρέτηση του επιχειρηματικού σχεδίου του real estate. Δυστυχώς, παραβλέπουν το γεγονός, ότι η χώρα μας παραπέμφθηκε πριν λίγους μήνες στο Ευρωπαικό Δικαστήριο της ΕΕ, για την ρύπανση του περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης, και κυρίως την ρύπανση από αιωρούμενα σωματίδια που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για την υγεία των ανθρώπων.
Από όλη αυτή τη δόμηση, πόσοι χώροι πρασίνου απομένουν;
Σύμφωνα με τη Διοίκηση είναι 60 στρέμματα., ο Αντιπεριφερειάρχης τεχνικών έργων σε πρόσφατο δημοσίευμά του τα υπολογίζει σε 50 στρέμματα. ενώ σε πρόσφατη ανακοίνωση φορέων της πόλης, που υπογράφει και ο Περιφερειάρχης, μας διαβεβαιώνουν ότι το 50% της συνολικής έκτασης, δηλαδή τουλάχιστον 90 στρέμματα, είναι πράσινοι χώροι!
Στην πραγματικότητα, αυτοί οι «πράσινοι χώροι», που ο καθένας τους μετρά όπως θέλει, στο μεγαλύτερο μέρος είναι ακάλυπτοι χώροι των οικοδομικών τετραγώνων, εσωτερικό οδικό δίκτυο οχημάτων και πεζών, υπαίθριοι εκθεσιακοί χώροι και νησίδες με γκαζόν! Οι μόνοι χώροι που στο Σχέδιο αναφέρονται ως «Πράσινο – ελεύθεροι χώροι» βρίσκονται στον Τομέα V, και εντάσσονται στις « Κεντρικές Λειτουργίες Πόλης» και όχι στην κατηγορία «Ελεύθεροι Χώροι – Πράσινο». Στον Τομέα V περιλαμβάνονται ακόμη τα διατηρούμενα κτίρια του ΜΜΣΤ, της ΑΤΕ και ο Πύργος του ΟΤΕ, η Νότια Είσοδος και ο κεντρικός άξονας της ΔΕΘ. Αυτό που απομένει τελικά ως «ελεύθερος – πράσινος χώρος» είναι δύο αδόμητα τμήματα 16,5 και 14,8 στρ!
Έχει αυτό καμία σχέση με το Μητροπολιτικό Πάρκο, που είναι θεσμοθετημένο με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης του 1985 και το γενικό Πολεοδομικό του Δήμου Θεσσαλονίκης;
Όλα αυτά δεν παραπέμπουν σε εκθεσιακό χώρο, αλλά σε ένα νέο επιχειρηματικό κέντρο που ανατρέπει την υφιστάμενη ισορροπία του πολεοδομικού οργανισμού. Η ΔΕΘ, αντί να αιμοδοτήσει την τοπική οικονομία, θα λειτουργήσει ανταγωνιστικά ως προς το ιστορικό κέντρο, θα ενισχύσει την εσωστρέφεια της ΔΕΘ και θα μειώσει τη διάδραση του θεσμού με την πόλη.
Το σχέδιο αυτό, που ακυρώνει υφιστάμενους σχεδιασμούς και καταστρέφει τη μόνη απομένουσα δυνατότητα δημιουργίας πάρκου σε μια πόλη με το λιγότερο πράσινο ανά κάτοικο πανευρωπαϊκά χωρίς να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του εκθεσιακού φορέα, βρίσκει ήδη την αντίδραση πολιτών, Δημάρχων από όλο το πολεοδομικό συγκρότημα και επιστημονικών φορέων.
Όσο για την αξιοπιστία της διαβούλευσης, που επικαλείται η Διοίκηση, αρκεί να αναφέρουμε ότι έγινε παραμονές εκλογών του 2019, όταν κόμματα και κοινό ασχολούνταν με αυτές. Όμως και η συναίνεση, στο βαθμό που εκφράστηκε, αφορούσε στη γενική κατεύθυνση της ανάπλασης για τη δημιουργία Μητροπολιτικού Πάρκου και όχι σε αυτό που εξελίσσεται τώρα.
Αλήθεια, στις τελευταίες ανακοινώσεις, αποσιωπούν τον τρόπο χρηματοδότησης; Τι έχουν να κρύψουν;
Η χρηματοδότηση του έργου έχει εξαγγελθεί ότι θα γίνει με τη νέα μορφή του «Κρατικού ΣΔΙΤ», μια μορφή σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, όπου ο κρατικός προϋπολογισμός εγγυάται και αναλαμβάνει να καλύψει ένα «εύλογο» κέρδος για τον ιδιώτη επενδυτή.
Γνωρίζοντας τα αποτελέσματα χρόνων στη χρήση της ΔΕΘ, εύλογα υποθέτει κανείς πως είναι απίθανο ο επενδυτής να αποσβένει το κόστος κατασκευής και λειτουργίας και συγχρόνως να αποκομίζει ένα «εύλογο» ετήσιο κέρδος. Οπότε, την όποια διαφορά προκύπτει ανάμεσα στα ετήσια κέρδη του Real Estate και στο συμφωνημένο ποσό με τη Σύμβαση Παραχώρησης, θα κληθεί να καλύψει ο φορολογούμενος πολίτης.
Η Διοίκηση της ΔΕΘ οφείλει να παρουσιάσει αναλυτικά τα οικονομικά στοιχεία της επένδυσης και το πραγματικό κόστος που θα επωμισθεί το δημόσιο δηλ. οι φορολογούμενοι πολίτες.
Είναι ανέφικτο το εγχείρημα της Νέας ΔΕΘ;
Εξ αιτίας των περιβαλλοντικών, κυκλοφοριακών και άλλων προβλημάτων που δημιουργεί η λειτουργία της ΔΕΘ στη σημερινή θέση, αλλά και το γεγονός ότι δεσμεύει μία έκταση προορισμένη ακόμη από το σχέδιο Εμπραρ για μητροπολιτικό πάρκο, συζητείται για δεκαετίες η μετεγκατάσταση της σε άλλη θέση. Η Σίνδος επελέγη ως η καταλληλότερη εναλλακτική θέση από όλες τις έρευνες που έγιναν στο παρελθόν. Μόνο η τελευταία έρευνα που έγινε από την ίδια τη ΔΕΘ σε συνθήκες οικονομικής κρίσης κατέληξε στη διατήρηση της σημερινής θέσης.
Η έλλειψη πόρων ήταν ο ουσιαστικός λόγος που εγκαταλείφθηκε η μετεγκατάσταση. Αλλά σήμερα, καθώς πόροι πρωτοφανούς μεγέθους θα διατεθούν από την ΕΕ για πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις σε όλους τους τομείς της ελληνικής οικονομίας, ώστε να αλλάξει το παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας, δίνεται στη Θεσσαλονίκη μοναδική ευκαιρία να διεκδικήσει επενδύσεις για μια διπλή περιβαλλοντική αναβάθμιση: αφενός τη δημιουργία του Μητροπολιτικού Πάρκου που θα δώσει ανάσα στο κέντρο της πόλης, και αφετέρου την ανάπτυξη μια πράσινης και ψηφιακής Νεας ΔΕΘ στην επιβαρυμένη Δυτική Θεσσαλονίκη. Στη νέα θέση, που είναι ελεύθερη από πολεοδομικές, περιβαλλοντικές, αρχαιολογικές ή άλλες δεσμεύσεις, θα μπορέσει η «παγκόσμια αφρόκρεμα των αρχιτεκτόνων», όπως ευελπιστεί η Διοίκηση, να δημιουργήσει ένα εμβληματικό (γιατί όχι;) εκθεσιακό σύνολο.
Γιατί οι φορείς της Θεσσαλονίκης δεν ζητούν αυτό που πρόσφατα συμφωνήθηκε στην Αθήνα μεταξύ της κυβέρνησης, του Δήμου Αθηναίων και του Παναθηναϊκού;
Η «διπλή ανάπλαση», όπως την ονομάζουν, κόστους περίπου 170 εκατ. ευρώ, θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης. Περιλαμβάνει πάρκο στο σημερινό γήπεδο του Παναθηναϊκού στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, γήπεδα ποδοσφαίρου, μπάσκετ, και εγκαταστάσεις για όλα τα αθλητικά τμήματα τον Παναθηναϊκού, όπως και αθλητικές εγκαταστάσεις για τον Δήμο Αθηναίων, στην υποβαθμισμένη περιοχή του Βοτανικού.
Η κυβέρνηση, η διοίκηση της ΔΕΘ, και εκείνοι που υποστηρίζουν τις προτάσεις τους πρέπει να απαντήσουν με σαφήνεια και πειστικά επιχειρήματα στα κρίσιμα ερωτήματα, χωρίς να υποτιμούν τη νοημοσύνη των Θεσσαλονικέων.
