Οι πόλεις της Ευρώπης θα μπορούσαν κάθε χρόνο να αποφεύγουν 114.000 έξτρα πρόωρους θανάτους -περίπου 58.000 από τα μικροσωματίδια και 56.000 από το διοξείδιο του αζώτου- αν υιοθετούσαν τις νέες συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία (ΠΟΥ) για την ποιότητα που δόθηκαν στη δημοσιότητα φέτος τον Σεπτέμβριο. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας επιστημονικής μελέτης, η οποία περιλαμβάνει εκτιμήσεις και για το όφελος που θα είχαν οι ελληνικές πόλεις αν εφάρμοζαν τα νέα αυστηρότερα όρια για τη ρύπανση του αέρα.
Με βάση τις νέες κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ, οι οποίες αναθεωρήθηκαν μετά από 16 χρόνια, τα ανώτατα συνιστώμενα όρια ρύπων του αέρα είναι πολύ χαμηλότερα εκείνων που ίσχυαν από το 2005: οι μέσες ετήσιες συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 (με διάμετρο έως 2,5 εκατομμυριοστά του μέτρου) δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 5 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα (έναντι 10 μg/m3 πριν) και του διοξειδίου του αζώτου τα 10 μg/m3 (έναντι 40 μg/m3 πριν).
Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας (ISGlobal) της Βαρκελώνης, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet Planetary Health» (πρόκειται για επικαιροποίηση, μετά τις νέες οδηγίες του ΠΟΥ, προηγούμενης μελέτης τους στο ίδιο περιοδικό φέτος τον Ιανουάριο), εκτιμούν ότι οι νέες συστάσεις για τα μικροσωματίδια ΡΜ2,5 θα μπορούσαν να οδηγήσουν, εάν εφαρμόζονταν, σε μια αύξηση κατά 113% στον αριθμό των πρόωρων θανάτων που θα μπορούσαν να αποφευχθούν στις ευρωπαϊκές πόλεις, σε σύγκριση με τις παλαιότερες συστάσεις του ΠΟΥ του 2005. Αυτό ισοδυναμεί με 109.188 λιγότερους πρόωρους θανάτους ετησίως, έναντι 51.213 με βάση τις προηγούμενες συστάσεις, δηλαδή ένα επιπρόσθετο «κέρδος» περίπου 58.000 ζωών.
Αντίστοιχα, η εφαρμογή των νέων αυστηρότερων συστάσεων του ΠΟΥ για το διοξείδιο του αζώτου, θα μπορούσε να αποτρέψει έως 57.030 πρόωρους θανάτους στις ευρωπαϊκές πόλεις, έναντι μόνο 900 με βάση τα προηγούμενα χαμηλότερα όρια των συστάσεων από το 2005, δηλαδή ένα έξτρα κέρδος περίπου 56.000 ζωών.
Η μελέτη εκτιμά ότι, με βάση τις νέες συστάσεις του ΠΟΥ, σχεδόν το σύνολο (99,8%) του αστικού πληθυσμού της Ευρώπης ζει σε περιοχές με επίπεδα ρύπων του αέρα ανώτερα εκείνα των συνιστώμενων. Οι ερευνητές κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Ένωση να υιοθετήσει τις συστάσεις του ΠΟΥ. Σύμφωνα με τα σημερινά όρια ρύπων της ΕΕ, η μέση ετήσια συγκέντρωση των μικροωματιδίων ΡΜ2,5 δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 25 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα (έναντι 5 μg/m3 των νέων συστάσεων του ΠΟΥ), ενώ το διοξείδιο του αζώτου δεν πρέπει να ξεπερνά σε μέσο επίπεδο ετησίως τα 40 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα (έναντι της νέας σύστασης του ΠΟΥ για ανώτατο όριο 10 μg/m3).
Το όφελος από άποψη μειωμένης πρόωρης θνησιμότητας, αν η ΕΕ ευθυγραμμιζόταν με τα χαμηλότερα όρια του ΠΟΥ, φαίνεται μεγαλύτερο στην περίπτωση του διοξειδίου του αζώτου: η Μαδρίτη π.χ. θα μπορούσε να αποφύγει έξτρα 1.311 ετήσιους θανάτους (αντί 206 με βάση τα παλαιά όρια του ΠΟΥ), το Παρίσι 1.440 (αντί 185), η Βαρκελώνη 1.034 (αντί 82), το Τορίνο 386 (αντί 34) κ.α.
Οι ερευνητές έκαναν μια κατάταξη 1.000 ευρωπαϊκών πόλεων (ISGlobal Ranking of Cities). Αυτές με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα λόγω μικροσωματιδίων είναι η Μπρέσκια και το Μπέργκαμο στην Ιταλία, ενώ αυτές με τη χαμηλότερη είναι το Ρέικιαβικ της Ισλανδίας και το Τρόμσο της Νορβηγίας.
Οι ελληνικές πόλεις
Οι ελληνικές πόλεις με τη μεγαλύτερη επιβάρυνση της θνησιμότητας από τα μικροσωματίδια παρουσιάζονται να είναι οι Σέρρες (θέση 30 διεθνώς – εκτιμάται ότι θα μπορούσαν να αποφευχθούν 512 ετήσιοι πρόωροι θάνατοι αν ίσχυαν τα νέα όρια του ΠΟΥ), Θεσσαλονίκη (θέση 64 – 71 λιγότεροι θάνατοι), Αθήνα (θέση 74 – 16 λιγότεροι θάνατοι) και Λάρισα (θέση 72 – 612 λιγότεροι θάνατοι).
Τη μεγαλύτερη πρόωρη θνησιμότητα λόγω διοξειδίου του αζώτου έχουν κατά σειρά η Μαδρίτη, η Αμβέρσα (Βέλγιο), το Τορίνο, το Παρίσι, το Μιλάνο και η Βαρκελώνη, ενώ τη χαμηλότερη το Τρόμσο και η Ουμέα (Σουηδία).
Μεταξύ των ελληνικών πόλεων αυτή με το μεγαλύτερο όφελος σε μειωμένη θνησιμότητα αν εφαρμόζονταν τα νέα ανώτατα όρια του ΠΟΥ για το διοξείδιο του αζώτου, θα ήταν η Αθήνα με 3.433 λιγότερους πρόωρους θανάτους ετησίως (έναντι 2.141 με βάση τα παλαιότερα όρια του ΠΟΥ, δηλαδή ένα έξτρα όφελος 1.292 ζωών), η Θεσσαλονίκη (719 λιγότεροι θάνατοι έναντι 488) και η Λάρισα (134 λιγότεροι θάνατοι έναντι 89).
