Μια αστική γειτονιά πάνω από την Εγνατία και γύρω από το ερειπωµένο κτήριο του Καραβάν Σαράι, που για 53 ολόκληρα χρόνια στέγαζε το Δημαρχείο της Θεσσαλονίκης περιμένει υπομονετικά την ολοκλήρωση της στάσης «Βενιζέλου» του Μετρό,για να ανεγεννηθεί από τις στάχτες της.
Επιμέλεια: Κωστής Ουζούνογλου
Η Ιστορία του Καραβάν Σαράι
Το κτίριο του Καραβάν Σαράι χτίστηκε στην ίδια θέση που κάποτε υπήρχε το ιστορικό χάνι Καραβάν-Σαράι πίσω από το μνημείο του 15ου αιώνα Χαμζά Μπεή Τζαμί το γνωστό ως Αλκαζάρ.
Μετά την καταστροφή του κτιρίου εκπονήθηκε μελέτη το 1923 από τον αρχιτέκτονα, Δελλαδέστιμα, που προέβλεπε την κατασκευή 3 ορόφων και ισογείου με την προϋπόθεση την προσαρμογή στη μορφή του Καραβάν Σαράι.
Τον Ιούνιου του 1924 το οικόπεδο περιήλθε από την ιδιοκτησία του δημοσίου στους Ιωάννη Σαπουντζή, Νικόλαο Κουκουφλή, Γιούζα Βαρσάνο και στους αδελφούς Λάζαρο και Ευάγγελο Πανταζίεβιτς. Στην οικοδομική άδεια που εκδόθηκε την ίδια χρονιά υπήρχε μεταξύ άλλων ο όρος να διατηρηθούν τα ερείπια του παλιού κτίσματος, να είναι ορατά τα λείψανα του βυζαντινού μνημείου και να διατηρηθεί η αρχιτεκτονική διάταξη του χαρακτήρα καραβάν-σαράι.
Τελικά κατεδαφίστηκε πλήρως ό,τι απέμεινε από το παλιό μνημείο και η τελευταία μελέτη εκπονήθηκε για κατασκευή ξενοδοχείου. Το 1924 κτίζεται ισόγεια οικοδομή επί της Βενιζέλου με Βαμβακά και το 1932 εκδίδεται άδεια προσθήκης κατ’ επέκταση σε όλο το οικόπεδο. Η μελέτη, ενώ προέβλεπε μεγαλύτερο ύψος κατά παρέκκλιση, σύμφωνα με τους τότε όρους δόμησης, τελικά δεν εφαρμόστηκε λόγω διαμαρτυρίας των περιοίκων ενώ οι ιδιοκτήτες απαιτούσαν την εκμετάλλευση χωρίς να εφαρμόσουν την μελέτη.
Στην δεκαετία του 50, οι εργολάβοι και οι επιχειρηματίες που το διεκδικούσαν κατέληξαν σε συμφωνία και το κτίριο περιήλθε στην ιδιοκτησία των Δήμου (στο μεγαλύτερο μέρος του), Τριαντόπουλου, Τσίλη και Χριστούλα και συνεχίστηκε η ανέγερσή του.
Το 1958 το Καραβάν Σαράι ενοικιάστηκε στο δήμο Θεσσαλονίκης για να εγκατασταθεί εκεί το δημαρχείο της πόλης όπου και παρέμεινε για 51 χρόνια. Πριν την πυρκαγιά του 1917 (από την εγκατάσταση της πρώτης δημοτικής αρχής στην πόλη, το 1869), το δημαρχείο στεγαζόταν στην περιοχή Καραβάν Σαράι, και το κτίριο όπου στεγαζόταν, και πιθανόν να βρισκόταν στην Ιώνος Δραγούμη, κάηκε. Έως το 1941 το δημαρχείο στεγαζόταν στην οδό Μανουσογιαννάκη, για να μεταφερθεί το 1942 στην περιοχή του Συντριβανίου. Μετά στεγάστηκε στο Μέγαρο Ζενίθ των Μποτόν και Σακιτούδη στη γωνία Μητροπόλεως με Βενιζέλου μέχρι το 1958.
Το κτίριο που έγινε ταινία
Το κτίριο μελετήθηκε για ξενοδοχείο. Αυτό βοήθησε να φιλοξενηθούν στα γεγονότα του 1946-1949 πολλές οικογένειες που ήρθαν στην πόλη από τα χωριά της Μακεδονίας. Ο ημιτελής σκελετός του από μπετόν χωρίς πόρτες, παράθυρα και τζάμια, καλύφθηκε από σεντόνια και υφάσματα, προκειμένου οι φιλοξενούμενοί του να προφυλάσσονται από το κρύο και τα βλέμματα των περιοίκων.
Την περίοδο εκείνη περιγράφει η ταινία του Τάσου Ψαρρά, “Καραβάν Σαράι” του 1986, που δεν γυρίστηκε όμως στο αυθεντικό κτίριο που στέγαζε τότε το δημαρχείο, παρόλο που η ιστορία εκτυλίσσεται θεωρητικά εκεί.
Το μέλλον του
Εδώ και καιρό υπάρχει ενδιαφέρον αγοράς του επιβλητικού κτιρίου από επενδυτές αλλά δεν τα βρίσκουν με τους ιδιοκτήτες. Η κατασκευή της στάσης μετρό «Βενιζέλου» βρίσκεται σε εξέλιξη και είναι αυτή που θα καθορίσει τελικά το επενδυτικό ενδιαφέρον. Η Αττικό Μετρό Α.Ε. που έχει αναλάβει το έργο επιμένει ότι έχει βρεθεί λύση με τα αρχαία και ότι το έργο θα ολοκληρωθεί το 2023. Υπάρχουν όμως φωνές που επιμένουν ότι αυτό δεν πρόκειται να γίνει διότι δεν έχει βρεθεί βιώσιμη λύση.
