Η ιστορία που θα διαβάσετε είναι πέρα για πέρα αληθινή. Είναι από τις ιστορίες που λέμε «για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι». Δε συνέβη σε κάποια τριτοκοσμική, θεοκρατική χώρα, την περίοδο του μεσαίωνα, αλλά στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Δεκέμβριος 1990. Σχεδόν ένα χρόνο πριν η νέα ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου κυκλοφορήσει στις κινηματογραφικές αίθουσες, ο Μητροπολίτης Φλωρίνης, αποφάσισε να αφορίσει τους βασικούς συντελεστές της. Ανάμεσά τους, βρισκόταν κι ένα 14χρονο κορίτσι.
Ήταν η Δώρα Χρυσικού, η οποία πρωταγωνιστούσε για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη. Την είχε επιλέξει ο Θόδωρος Αγγελόπουλος για να υποδυθεί την κόρη του Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι στην ταινία «Το μετέωρο βήμα του πελαργού».
Η υπόθεση περιστρεφόταν γύρω από την αινιγματική φυσιογνωμία ενός ηλικιωμένου πρόσφυγα σε μία ελληνική επαρχία κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα.
Τα γυρίσματα είχαν μόλις ξεκινήσει, όμως με κάποιο τρόπο το σενάριο έφτασε στα χέρια του δυναμικού μητροπολίτη Φλωρίνης, Αυγουστίνου Καντιώτη. Σε συνέντευξή του, παραδέχθηκε ότι κάποιος εκ των έσω του είχε δώσει το σενάριο.
«Δεν μου επιτρέπει αυτός που μου το έδωσε να αποκαλύψω το όνομά του. Είναι όμως γνήσιο και το διάβασα κατ’ επανάληψη».
Θεωρώντας το άκρως ανθελληνικό και αντιχριστιανικό, ο Μητροπολίτης ζήτησε από τον Αγγελόπουλο να διακόψει την παραγωγή ή να κάνει αλλαγές. Ο σκηνοθέτης αρνήθηκε. Τότε, ο σεβασμιώτατος εξοργίστηκε και πήρε την απόφασή του: να αφορίσει τον σκηνοθέτη, τους συντελεστές και όλους τους ηθοποιούς.
Ανάμεσα στους ηθοποιούς βρισκόταν και η 14χρονη Δώρα.
Ήταν η πρώτη επαγγελματική συμμετοχή σε ταινία. Μέχρι να την επιλέξει ο Αγγελόπουλος, φοιτούσε σε γερμανικό σχολείο και παράλληλα σπούδαζε στην Όπερα της Στουτγάρδης. Όνειρό της ήταν να γίνει χορεύτρια. Η εμπειρία των κινηματογραφικών γυρισμάτων ήταν κάτι εντελώς νέο για εκείνη.
Η απόφαση για τον αφορισμό της σόκαρε την ίδια και την οικογένειά της.
«Η μικρή Δώρα Χρυσικού διεκδικεί μια θέση στο βιβλίο των ρεκόρ «Γκίνες»: είναι ο μικρότερος άνθρωπος στον κόσμο που αφορίστηκε!», έγραφαν «Τα ΝΕΑ» στις 22 Δεκεμβρίου του 1990.
Η Δώρα δήλωσε: «Εγώ θα πηγαίνω κανονικά στην εκκλησία και δεν με ενδιαφέρει ο αφορισμός του. Ξέρω τι σημαίνει αφορισμός, αλλά κάτω από τις συνθήκες που έγινε δεν με ενοχλεί. Εκείνο που με πειράζει είναι ότι μας αφόρισε για λόγους που δεν στέκουν. Σε ό,τι με αφορά, ο Σεβασμιώτατος λέει ότι η ταινία έχει πορνογραφικά στοιχεία, υπονοώντας υποθέτω σκηνές στις οποίες συμμετέχω. Τον ρωτώ λοιπόν πού είδε τις πορνογραφικές σκηνές;»
Η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων της Φλώρινας, καταδίκασε τη στάση του Μητροπολίτη. Ο Αυγουστίνος Καντιώτης όμως, προειδοποίησε δημόσια τον Αγγελόπουλο να μην έρθει στην πόλη του για τα προγραμματισμένα γυρίσματα της ταινίας. Δεν έδειχνε διατεθειμένος να κάνει βήμα πίσω.
Ούτε και ο Θόδωρος Αγγελόπουλος όμως, ενέδωσε στις απειλές. Στα τέλη του Δεκεμβρίου επέστρεψε στην Φλώρινα για την ολοκλήρωση της ταινίας. Η υποδοχή που του επιφύλασσαν οι Φλωρινιώτες ήταν θερμή. Πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε γύρω από τις όχθες του ποταμού Σακουλέβα, ένα από τα κύρια σκηνικά, επευφημώντας και συγχαίροντας τον σκηνοθέτη. Στον αντίποδα, είχαν συγκεντρωθεί και πιστοί που αποδοκίμαζαν τον σκηνοθέτη και φώναζαν εναντίον του συνθήματα περί προδοσίας ενώ από τα μεγάφωνα της Ιεράς Μητρόπολης ακούγονταν στρατιωτικά εμβατήρια και οι καμπάνες χτυπούσαν πένθιμα.
Οι πρωτόγνωρες συνθήκες δυσχέραιναν, αλλά δεν εμπόδισαν τα γυρίσματα. Ο Αγγελόπουλος ολοκλήρωσε με επιτυχία όλες τις σκηνές του «Μετέωρου βήματος του πελαργού» και αποχώρησε από την Φλώρινα. Λίγες μέρες αργότερα, ανήμερα των Φώτων, ο Αυγουστίνος Καντιώτης απείλησε ότι δεν θα έριχνε τον τίμιο σταυρό στα «καταραμένα νερά» του Σακουλέβα.
Είναι καταραμένο ποτάμι, όπως καταραμένος είναι και αυτός που το χρησιμοποιεί για να γυρίσει την ανθελληνική και πορνογραφική ταινία του. Γι’ αυτό κι εγώ φέτος θα ρίξω τον Τίμιο Σταυρό σ’ έναν κουβά με νερό στην Μητρόπολη.
Ο μητροπολίτης με πύρινους λόγους και δηλώσεις στα κανάλι, αποδοκίμαζε τον σκηνοθέτη και τους συνεργάτες του
Μερικά χρόνια μετά η Δώρα Χρυσικού, δήλωσε: «Το θεωρώ γραφικό γεγονός, ευτυχώς όμως δεν επηρέασε τη μετέπειτα ζωή μου. Οι γονείς μου έκαναν δικαστήριο κι έχει αρθεί ο αφορισμός.
Έτσι κι αλλιώς η σχέση μου με την εκκλησία δεν ήταν και η πιο στενή. Όχι όμως εξαιτίας του αφορισμού, αλλά λόγω πεποίθησης. Η φιλοσοφική μου στάση δεν μου επέτρεψε να κλονιστεί η πίστη μου».
Η ταινία συμμετείχε στο φεστιβάλ των Καννών, παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, καθώς και στο Φεστιβάλ της Νέας Υόρκης. Οι κριτικές που απέσπασε, για τη σκηνοθεσία το σενάριο και τις ερμηνείες, ήταν εξαιρετικές.
