Κοιτάσματα ασβεστίτη που άφησαν πίσω τους μάζες μονοκύτταρων θαλάσσιων οργανισμών πριν από δισεκατομμύρια χρόνια μπορούν να επηρεάσουν τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών του Ειρηνικού και της Αυστραλίας.
Η ζώνη καταβύθισης Hikurangi είναι το μεγαλύτερο ρήγμα στην περιοχή της Νέας Ζηλανδίας που μπορεί να δώσει μεγα-σεισμούς, δηλαδή σεισμούς που εμφανίζουν μέγεθος υψηλότερο από 9 στην κλίμακα «μέγεθος στιγμής» (που αντικατέστησε την κλίμακα Ρίχτερ).
Το όριο Hikurangi, βρίσκεται στα ανοικτά της ανατολικής ακτής του North Island εκεί όπου η πλάκα του Ειρηνικού βυθίζεται κάτω από την αυστραλιανή τεκτονική πλάκα.
Τώρα νέα έρευνα δείχνει ότι μικροσκοπικοί, αρχαίοι θαλάσσιοι οργανισμοί που βρίσκονται θαμμένοι εκεί για δισεκατομμύρια χρόνια θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο επόμενο σεισμικό γεγονός σε αυτή την περιοχή.
Οι ερευνητές που μελετούν την περιοχή ανακάλυψαν ότι τα κοιτάσματα ασβεστίτη που άφησαν πίσω τους κάποιες μάζες μονοκύτταρων θαλάσσιων οργανισμών μπορούν να ελέγξουν το επίπεδο κίνησης και τριβής μεταξύ της πλάκας του Ειρηνικού και της πλάκας της Αυστραλίας.
Το ζήτημα είναι εάν αυτός ο ασβεστίτης μπορεί να διαλυθεί ή όχι. Εάν λιώνει, όπως ένας κύβος ζάχαρης στο τσάι, οι πλάκες μπορούν να γλιστρήσουν η μια δίπλα στην άλλη πιο εύκολα. Εάν δεν διαλύεται, εμποδίζει την κίνηση της πλάκας, κλειδώνοντας την ενέργεια που αργότερα θα απελευθερωθεί σε μια ξαφνική έκρηξη.
«Ο ασβεστίτης διαλύεται πιο γρήγορα όταν πιέζεται και όταν οι θερμοκρασίες είναι πιο χαμηλές», λέει η γεωλόγος Carolyn Boulton από το Te Herenga Waka – Πανεπιστήμιο Victoria του Wellington στη Νέα Ζηλανδία. «Διαλύεται πιο εύκολα σε χαμηλές θερμοκρασίες – ας πούμε σε θερμοκρασία δωματίου- και όλο και πιο δύσκολο καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει, όπως συμβαίνει σε μεγάλα βάθη»
Στη ζώνη καταβύθισης η θερμοκρασία αυξάνεται σταδιακά με το βάθος, κατά περίπου 10º C για κάθε χιλιόμετρο. Τα κελύφη ασβεστίτη που αποτυγχάνουν να διαλυθούν πολύ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας πιθανολογείται ότι έχουν σημαντική επίδραση στις κινήσεις του ρήγματος.
Οι γεωλόγοι γνωρίζουν λιγότερα για τη ζώνη βύθισης Hikurangi από άλλα ρήγματα στη Νέα Ζηλανδία, επειδή δεν μπορούν να το εξετάσουν από κοντά. Το αρχείο των προηγούμενων σεισμών δεν είναι τόσο ολοκληρωμένο και η γνώση της κατάστασης του ρήγματος δεν είναι τόσο εμπεριστατωμένη, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολη την πρόβλεψη του επόμενου μεγάλου σεισμού. Οι ερευνητές λένε ότι υπάρχει πιθανότητα 26% για έναν μεγάλο σεισμό τα επόμενα 50 χρόνια κατά μήκος αυτού του ρήγματος, που θα μπορούσε να προκαλέσει ένα μεγάλο τσουνάμι (υπάρχουν στοιχεία για προηγούμενους σε όλη την ακτή της Νέας Ζηλανδίας).
Επειδή είναι πολύ δύσκολη η πρόσβαση στο ίδιο το ρήγμα και απαιτείται ακριβός εξοπλισμός οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τα εκτεθειμένα στρώματα ασβεστόλιθου, σχιστόλιθου και λάσπης σε μια τοπική ακτογραμμή – νοτιοανατολικά του Martinborough, στο North Island. Τα πετρώματα εκεί περιέχουν ασβεστίτη κυρίως ενός τύπου γνωστού ως foraminifera (συμπεριλαμβανομένου του πλαγκτόν, μεταξύ άλλων), όμως η ποσότητα και η συμπεριφορά του ασβεστίτη από αυτόν και από άλλους οργανισμούς που βρίσκεται στη ζώνη βύθισης είναι ένα μεγάλο κομμάτι του παζλ για τον προσδιορισμό του μεγέθους του επόμενου σεισμού.
Όλα οι παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Η μελέτη δείχνει πώς οι κινήσεις των πλακών μπορεί να είναι αργές και ελαφρές (αργής ολίσθησης), ή γρήγορες και μεγάλες – και όσο περισσότερα γνωρίζουν οι ερευνητές για τη συσσώρευση ασβεστιτών κάτω από το νερό, τόσο καλύτερα θα μπορούν να καταλάβουν τι έρχεται μετά.
