Τα συμπτώματα: πυρετός, βήχας, ρίγη… Το χαρακτηριστικό: ισχυρές μεταλλάξεις. Η γρίπη καταφθάνει στο βόρειο ημισφαίριο και μαζί της η εκστρατεία εμβολιασμού. Μέχρι τώρα τα εμβόλια εναντίον αυτού του ιού χρησιμοποιούσαν τεχνολογίες γνωστές, αλλά όχι 100% αποτελεσματικές, και η εμφάνιση των εμβολίων με αγγελιοφόρο RNA μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα.
Όλο και περισσότερα εργαστήρια αρχίζουν να αναπτύσσουν εμβόλια εναντίον του ιού της γρίπης χρησιμοποιώντας αυτή τη νέα τεχνολογία. Η Sanofi, η πρώτη παγκοσμίως φαρμακοβιομηχανία στα αντιγριπικά εμβόλια, άρχισε έτσι τις δοκιμές της για ένα εμβόλιο με μονοσθενές RNA -που στοχεύει ένα μόνο στέλεχος του ιού- και την ερχόμενη χρονιά θα αρχίσει τις δοκιμές για ένα τετρασθενές εμβόλιο.
Η αμερικανική Pfizer προχώρησε το Σεπτέμβριο στις πρώτες ενέσεις σε ανθρώπους ενός αντιγριπικού εμβολίου το οποίο χρησιμοποιεί το αγγελιοφόρο RNA, που ήδη χρησιμοποιείται στο εμβόλιό της κατά της Covid-19. Η αμερικανική επιχείρηση βιοτεχνολογιών Moderna άρχισε από την πλευρά της τις δοκιμές στις αρχές Ιουλίου.
Ποιο ενδιαφέρον παρουσιάζει όμως αυτή η τεχνολογία, η οποία απέδειξε την αποτελεσματικότητά της εναντίον της Covid-19, αλλά δεν έχει ποτέ χρησιμοποιηθεί εναντίον άλλων ιών;
Εμβόλια κατά της γρίπης υπάρχουν εδώ και χρόνια. Ωστόσο η αποτελεσματικότητά τους δεν είναι πλήρης: χρησιμοποιούν αδρανοποιημένους ιούς, οι οποίοι πρέπει να ετοιμάζονται πολύ πριν και έχουν αποτελεσματικότητα που κυμαίνεται από 40% εως 60%, ακόμη και 70%.
«Έξι μήνες πριν από την επιδημία, αξιολογούμε τα στελέχη που κυκλοφορούν περισσότερο. Μερικές φορές κάνουμε λάθος και αυτό δημιουργεί σημαντική αύξηση της θνητότητας», εξηγεί η Κλοντ-Ανιές Ρενό, ανοσολόγος και διευθύντρια ερευνών στο Inserm.
Εξάλλου «το πρόβλημα όταν αδρανοποιούμε έναν ιό για να προετοιμάσουμε ένα εμβόλιο είναι ότι έτσι μπορεί να καταστραφούν ορισμένες επιφανειακές πρωτεΐνες», διευκρινίζει η Ρενό, οι ίδιες που προκαλούν την ανοσολογική απάντηση.
Αντιθέτως, το αγγελιοφόρο RNA δεν απαιτεί την παραγωγή αντιγόνων (η ξένη προς τον οργανισμό ουσία που προκαλεί την ανοσολογική απάντηση) σε εκατομμύρια αυγά, αφού είναι το ανθρώπινο κύτταρο αυτό που θα παραγάγει, το ίδιο, τις πρωτεΐνες του ιού.
«Αν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (σ.σ.: ο οποίος προσδιορίζει τα στελέχη που πρέπει να χρησιμοποιηθούν) προειδοποιήσει πως τα στελέχη που επικρατούν έχουν αλλάξει, θα μπορέσουμε να αλλάξουμε πολύ γρηγορότερα (το εμβόλιο) με το RNA, απ’ ό,τι με την υφιστάμενη τεχνολογία», υπογραμμίζει ο Ζαν-Ζακ Λεφίρ, αναλυτής στη Bryan, Garnier & Co. Το αποτέλεσμα είναι μια αυξημένη αποτελεσματικότητα που μπορεί να φθάσει το 95%.
Κατά συνέπεια πολλοί είναι οι ερευνητές που ασχολούνται με το θέμα. Ο Νορμπέρ Παρντί, ειδικός στα εμβόλια στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνιας, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το ζήτημα δημιουργώντας, χάρη στο αγγελιοφόρο RNA, πολλά αντιγόνα σε ένα και μόνο εμβόλιο, το οποίο δοκίμασε σε ποντίκια.
«Αυτά τα πολυσθενή εμβόλια θα προκαλέσουν πιθανόν μια συνολικά ανώτερη ανοσολογική απάντηση» σε σχέση με τα σημερινά εμβόλια κατά της γρίπης, δήλωσε πρόσφατα στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Η τεχνολογία αυτή έχει πάντως δυσχέρειες, μεταξύ των οποίων η συντήρηση των εμβολίων σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία.
«Θα πρέπει να φθάσουμε σε θερμοσταθερά εμβόλια, που να συντηρούνται στο ψυγείο στους 2 ως 8 βαθμους Κελσίου, σε σύριγγα. Είναι πολλά που πρέπει να γίνουν για να καταφέρουμε να στρέψουμε το αγγελιοφόρο RNA προς τη γρίπη», εξηγούσε πρόσφατα ο Τομά Τριόμφ, αντιπρόεδρος του κλάδου εμβολίων της Sanofi.
Και δεν πρέπει να ξεχνάμε «το ζήτημα της αποδοχής: άραγε μέχρι να έρθουν αυτά τα εμβόλια, ο πληθυσμός θα έχει καθησυχασθεί, όσον αφορά αυτή την τεχνολογία, ή θα εξακολουθήσουν να έχουν επιφυλάξεις;», ρωτάει ο Ζαν-Ζακ Λεφίρ.
Ωστόσο ουδείς αποθαρρύνεται. «Η Sanofi κατάλαβε πως δεν μπορεί να αγνοήσει αυτή την τεχνολογία. Τα εμβόλια κατά της γρίπης αντιπροσωπεύουν γι’ αυτούς πωλήσεις 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ κάθε χρονιά», προσθέτει.
«Είναι μια πολύ ελκυστική αγορά για τα μεγάλα εργαστήρια. Πέρα από τη Moderna, η οποία είναι καινούρια στον τομέα αυτό, οι άλλοι, όπως οι Sanofi, AstraZeneca ή GSK, είναι πολύ καλά τοποθετημένοι όσον αφορά τη γρίπη», παρατηρεί η Τζαμιλά Ελ Μπουγκρινί, ειδική στις βιοτεχνολογίες στην εταιρεία χρηματιστηριακών αναλύσεων Invest Securities.
«Αυτή αντιπροσώπευε το 2020 πωλήσεις 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το 2021 αναμένονται 6,5 δισεκατομμύρια, ακόμη και 7 δισεκατομμύρια δολάρια», αναλύει, ενώ υπολογίζει σε 7% ως 8% την ετήσια ανάπτυξη για την περίοδο 2020-2026.
