Ένας από τους πλέον βασικούς όρους και των τριών μνημονίων ήταν το κράτος να εξοφλεί εγκαίρως τις οφειλές του προς τους ιδιώτες. Πέρασαν πάνω από έξι χρόνια από τη στιγμή που η Ελλάδα βγήκε από το καθεστώς της ασφυκτικής επιτήρησης και, όμως, αυτός ο όρος δεν έχει ακόμη εκπληρωθεί.
Και το χειρότερο όλων είναι ότι οι οφειλές αυξάνονται αντί να μειώνονται. Μόνο το 8μηνο του 2024, οι οφειλές του δημοσίου προς τους ιδιώτες «φούσκωσαν» κατά 600 εκατ. ευρώ και έφτασαν στο τέλος Αυγούστου τα 3,4 δισ. ευρώ. Τα νοσοκομεία χρωστούν στους προμηθευτές τους 1,2 δισ. ευρώ, οι δήμοι οφείλουν 321 εκατ. ευρώ σε ιδιώτες και οι Οργανισμοί Κοινωνικής Ασφάλισης έχουν χρέη 661 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, 648 εκατ. ευρώ σε φόρους που πρέπει να επιστραφούν στους φορολογούμενους παραμένουν σε εκκρεμότητα, με 183 εκατ. ευρώ να παραμένουν «στα αζήτητα», καθώς η ΑΑΔΕ αναζητά χιλιάδες φορολογούμενους για να τους επιστρέψει τα ποσά που δικαιούνται.
Κατά συνέπεια, τα συνολικά ληξιπρόθεσμα χρέη του Δημοσίου προς ιδιώτες, συμπεριλαμβανομένων των επιστροφών φόρων, έχουν αυξηθεί σημαντικά, φτάνοντας τα 3,4 δισ. ευρώ τον Αύγουστο του 2024, από 2,8 δισ. ευρώ που ήταν τον Δεκέμβριο του 2023. Αυτό σημαίνει αύξηση 600 εκατ. ευρώ μέσα σε μόλις οκτώ μήνες.
Πρωταθλητής Χρεών τα Νοσοκομεία
Η αδυναμία του Δημοσίου να κλείσει τις οφειλές του στερεί πολύτιμη ρευστότητα από την αγορά, με τα νοσοκομεία να είναι οι μεγαλύτεροι οφειλέτες. Παρά τη μικρή μείωση των οφειλών τους το 2024, τα χρέη των νοσοκομείων προς τους προμηθευτές έφτασαν τον Αύγουστο του 2024 τα 1,2 δισ. ευρώ. Η αργοπορία αυτή έχει προκαλέσει προβλήματα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με την Κομισιόν να παραπέμπει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παραβίαση της Οδηγίας για τις καθυστερήσεις πληρωμών, κάτι που επηρεάζει την ανταγωνιστικότητα και ανθεκτικότητα, ιδίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στον τομέα της υγείας.
Από το σύνολο των 2,752 δισ. ευρώ που οφείλει το Δημόσιο προς τον ιδιωτικό τομέα, το 1,2 δισ. ευρώ προέρχεται από τα χρέη των νοσοκομείων. Τα χρέη αυτά έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Από 344 εκατ. ευρώ το 2019, πριν από την πανδημία, οι οφειλές αυξήθηκαν σε 502 εκατ. ευρώ το 2020, 606 εκατ. ευρώ το 2021, 907 εκατ. ευρώ το 2022, φτάνοντας το 1,319 δισ. ευρώ το 2023. Παρά τη μείωση που παρατηρήθηκε το 2024, τα χρέη παραμένουν υψηλά, αγγίζοντας το 1,2 δισ. ευρώ τον Αύγουστο του 2024.
Μια από τις βασικές αιτίες των συνεχώς αυξανόμενων οφειλών του Δημοσίου προς ιδιώτες είναι οι καθυστερήσεις στη διαδικασία πληρωμής. Πολλοί προμηθευτές αναφέρουν ότι οι διαδικασίες έγκρισης πληρωμών είναι χρονοβόρες και γραφειοκρατικές, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σημαντικές καθυστερήσεις. Επίσης, οι προϋπολογισμοί των δημόσιων φορέων συχνά δεν είναι επαρκείς για να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους, οδηγώντας σε περαιτέρω αναβολές.
Στερούν ρευστότητα
Η μη εξόφληση των οφειλών από το Δημόσιο έχει σοβαρές συνέπειες για την οικονομία. Οι επιχειρήσεις που περιμένουν πληρωμές από το Δημόσιο συχνά βρίσκονται σε δύσκολη θέση, εξαιτίας της έλλειψης ρευστότητας, αναγκάζονται να καθυστερούν τις δικές τους υποχρεώσεις, όπως οι μισθοί των εργαζομένων και οι πληρωμές προς προμηθευτές. Αυτό δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο οικονομικής ανασφάλειας και μειωμένης ανάπτυξης, που επηρεάζει ιδίως τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Υπάρχουν περιπτώσεις χωρών που έχουν επιτύχει να μειώσουν τα χρέη τους μέσω αποτελεσματικών πολιτικών. Για παράδειγμα, η Ιταλία έχει εφαρμόσει πρωτοβουλίες που ενθαρρύνουν τη διαφάνεια στις διαδικασίες πληρωμών και έχουν οδηγήσει σε σημαντική μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Εξετάζοντας τέτοιες πρακτικές, η Ελλάδα θα μπορούσε να αντλήσει πολύτιμα διδάγματα και να προσαρμόσει τις πολιτικές της ανάλογα.
Επιστροφές Φόρων
Οι εκκρεμείς επιστροφές φόρων ανήλθαν σε 648 εκατ. ευρώ τον Αύγουστο του 2024, από 558 εκατ. ευρώ τον Δεκέμβριο του 2023. Από αυτά, τα 196 εκατ. ευρώ αφορούν άμεσους φόρους, 323 εκατ. ευρώ έμμεσους φόρους και 124 εκατ. ευρώ μη φορολογικά έσοδα. Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι επιστροφές φόρων ύψους 183 εκατ. ευρώ παραμένουν «στα αζήτητα», καθώς οι φορολογούμενοι δεν έχουν εμφανιστεί για να εισπράξουν τα χρήματα που δικαιούνται.
