Συμπληρωματικά προς την ισχύουσα νομοθεσία, σε περίπτωση που δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ συνδικάτου και εργοδότη, και μόνον κατόπιν αιτήματος του εργαζομένου, θα μπορεί να εφαρμοστεί το ελαστικό 8ωρο, σύμφωνα με την τελική διάταξη που περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας και παρουσιάζει η «Καθημερινή».
Η διάταξη που έχει βάλει «φωτιά» στο πολιτικό σκηνικό πριν καλά καλά δημοσιοποιηθεί, προκαλώντας έντονες αντιπαραθέσεις, μαζί με δεκάδες άλλες διατάξεις που αναδιαμορφώνουν αλλά και εκσυγχρονίζουν το εργατικό δίκαιο, αναμένεται να δοθεί σε δημοσιότητα πιθανότατα εντός της ερχόμενης εβδομάδας. Στόχος του υπουργείου Εργασίας είναι να έχει ψηφιστεί έως το πρώτο 10ήμερο του Ιουνίου. Αν και πρόκειται για μια σημαντική μεταρρύθμιση, με παρεμβάσεις σε πολλούς και «ευαίσθητους» τομείς, με παρεμβάσεις που σε ορισμένα σημεία επιδιώκουν την προσαρμογή της εγχώριας αγοράς εργασίας στα σύγχρονα ευρωπαϊκά, οικονομικά και τεχνολογικά δεδομένα, το πολιτικό ενδιαφέρον έχει σχεδόν μονοπωλήσει η ρύθμιση για το ευέλικτο 8ωρο. Τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, που αφορά την κατανομή του ημερήσιου χρόνου εργασίας κατά τέτοιο τρόπο, ώστε σε ορισμένες χρονικές περιόδους να παρέχεται εργασία και πέραν των νομίμων χρονικών ορίων, ενώ σε άλλες περιόδους να γίνεται αντίστοιχη μείωση των ωρών απασχόλησης, με καταβολή της ίδιας αμοιβής. Στην πράξη, δεν συνιστά τρόπο αύξησης του χρόνου εργασίας, όπως είναι π.χ. η υπερωριακή απασχόληση, αλλά μέσο συμψηφισμού αυξημένων ωρών απασχόλησης μιας περιόδου με τις λιγότερες ώρες μιας άλλης περιόδου. Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει τη δυνατότητα διευθέτησης, από το 1990, με την τελική διάταξη που βρίσκεται σήμερα σε ισχύ, να είναι αυτή του άρθρου 42 του νόμου 3986 του 2011, που δίνει τη δυνατότητα ο εργαζόμενος για μια χρονική περίοδο (αυξημένης απασχόλησης) να εργάζεται ημερησίως έως 10 ώρες και σε άλλη χρονική περίοδο (μειωμένης απασχόλησης) να εργάζεται λιγότερες ώρες αντίστοιχα, ή να χορηγείται στον εργαζόμενο ανάλογη ημερήσια ανάπαυση (ρεπό) ή συνδυασμός μειωμένων ωρών εργασίας και ημερών ανάπαυσης. Η διευθέτηση χρόνου μπορεί να καθορίζεται με επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή με συμφωνία του εργοδότη και του επιχειρησιακού σωματείου που αφορά τα μέλη του, ή με συμφωνία με το συμβούλιο εργαζομένων ή με ένωση προσώπων. Αυτό το άρθρο έρχεται να συμπληρώσει η νέα διάταξη, που αποκαλύπτει η «Κ» και ορίζει τα εξής:
«Εάν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ της συνδικαλιστικής οργάνωσης και του εργοδότη, μπορεί, κατόπιν αιτήματος του εργαζομένου, να εφαρμοσθεί το σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας, έπειτα από έγγραφη συμφωνία. Σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης εργασίας για τον λόγο ότι ο εργαζόμενος αρνήθηκε πρόταση του εργοδότη για συμφωνία διευθέτησης».
«Στην περίπτωση που λυθεί η σύμβαση εργασίας πριν από τη λήψη, εν όλω ή εν μέρει, του χρονικού αντισταθμίσματος που προβλέπεται κατά την περίοδο της μειωμένης απασχόλησης της παρ. 1, ο εργαζόμενος λαμβάνει, κατά τη λύση, αποζημίωση για τις υπερβάλλουσες ώρες που έχει απασχοληθεί σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 1 του ν. 3385/2005 (Α 210)».
Στην πράξη, και εφόσον δεν υπάρχει συμφωνία με το σωματείο εργαζομένων, δίνεται η δυνατότητα διευθέτησης, υπό την προϋπόθεση ότι θα το ζητήσει ο ίδιος ο εργαζόμενος. Υπάρχει δε, και μια δεύτερη ζώνη ασφαλείας, η απαγόρευση της απόλυσης του εργαζομένου, σε περίπτωση άρνησης πρότασης από τον εργοδότη, για διευθέτηση.
Η ουσιαστική αντιπαράθεση με τους επικριτές της επιδιωκόμενης παρέμβασης αφορά αφενός τη μείωση του εισοδήματος των εργαζομένων, καθώς στην περίπτωση της υπερωριακής απασχόλησης υπάρχει επιπλέον αμοιβή, αφετέρου την παράκαμψη του σωματείου εργαζομένων στην επιχείρηση, με τους συνδικαλιστές, ακόμη και της ΔΑΚΕ, να επισημαίνουν ότι η σχέση εργαζομένου – εργοδότη δεν είναι ισότιμη, με τον πρώτο να είναι ευάλωτος στις πιέσεις του δεύτερου. Μιλώντας στην «Κ», πάντως, ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστής Χατζηδάκης επισημαίνει ότι «με το νομοσχέδιο για την προστασία της εργασίας επιδιώκουμε να αντιμετωπίσουμε αδικίες και να δώσουμε απάντηση σε πραγματικά προβλήματα των εργαζομένων. Να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για αύξηση των εισοδημάτων και βελτίωση της ισορροπίας προσωπικού και επαγγελματικού χρόνου. Παράλληλα, δίνουμε έμφαση στην τήρηση της νομοθεσίας! Εκεί υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα. Η αδήλωτη και η υποδηλωμένη εργασία, οι απλήρωτες υπερωρίες, οι παραβάσεις των όρων υγιεινής και ασφάλειας και του ωραρίου εργασίας, είναι βασικά προβλήματα των εργαζομένων. Προσθέτω τον αθέμιτο ανταγωνισμό, για τις επιχειρήσεις που τηρούν τη νομοθεσία».
Σε αυτά, τονίζει ο υπουργός, η απάντηση έρχεται:
– Με την ψηφιακή κάρτα εργασίας, που αναβαθμίζει τους ελέγχους με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας. Το σύστημα «Εργάνη» θα ενημερώνεται online για την ώρα έναρξης και λήξης της εργασίας, καθιστώντας έτσι τον έλεγχο αντικειμενικό και διαφανή.
– Με την ενίσχυση του ΣΕΠΕ, η οποία θα επιτευχθεί με πολύ συγκεκριμένα μέτρα που θα ανακοινωθούν.
– Με τη θέσπιση νέων αδειών για γονείς και φροντιστές.
– Με τη δυνατότητα –μέσω της διευθέτησης του χρόνου εργασίας και έπειτα από αίτημα του εργαζομένου– για περισσότερες άδειες ή για 4ήμερη εργασία.
– Με την υιοθέτηση μέτρων για την πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων βίας και σεξουαλικής παρενόχλησης.
– Με την κατοχύρωση του δικαιώματος αποσύνδεσης στην τηλεργασία.
Μάλιστα, ο κ. Χατζηδάκης αναφέρεται και στην ιδιαίτερα υψηλής έντασης αντιπαράθεση με την αξιωματική αντιπολίτευση, και διερωτάται: «Σε όλα αυτά ο ΣΥΡΙΖΑ λέει όχι; Λέει όχι στην ψηφιακή κάρτα εργασίας που διασφαλίζει το 8ωρο; Οχι στις νέες άδειες; Οχι στη δυνατότητα 4ήμερης εργασίας;
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις που εφαρμόζονται σε όλη την Ευρώπη. Με στόχο περισσότερες δουλειές, περισσότερες επιλογές για τους εργαζομένους, ανταγωνιστική οικονομία, προστασία της εργασίας. Αυτά που θα μας προτείνουν –ελπίζω– από την αντιπολίτευση, να δω πού εφαρμόζονται!» καταλήγει.
