Η ανακοίνωση του πρωθυπουργού για εκλογές στις 21 Μαίου 2023 εκκινεί μια μακρά, διάρκειας σχεδόν τριών μηνών, προεκλογική περίοδο, με δύο εκλογικές αναμετρήσεις που θα διεξαχθούν με διαφορετικά εκλογικά συστήματα.
Οι σταθμοί ως τις δεύτερες εκλογές, που θα γίνουν πιθανότατα στις 2 Ιουλίου 2023, είναι οι εξής:
Παραιτούνται δύο υπουργοί
Άμεσα παραιτούνται ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου και στη θέση τους ορίζονται υπηρεσιακοί υπουργοί.
Στη Βουλή θα συνεχιστούν κανονικά οι κοινοβουλευτικές εργασίες μέχρι και τη Μεγάλη Τρίτη 11 Απριλίου, οπότε και θα κλείσει για τις ημέρες του Πάσχα, εκτός αν χρειαστεί μία μέρα ακόμα για ένα νομοσχέδιο. Μάλιστα, όπως όλα δείχνουν, το τελευταίο νομοσχέδιο που αναμένεται να κατατεθεί και να ψηφιστεί θα είναι του υπουργείου Εσωτερικών.
Κλείνει η Βουλή στις 11 Απριλίου, διαλύεται ως τις 28 Απριλίου
Σύμφωνα με το Σύνταγμα η Βουλή πρέπει να διαλυθεί προκειμένου η χώρα να οδηγηθεί σε Εθνικές εκλογές από 30 έως 22 ημέρες πριν την προσφυγή στις κάλπες. Αυτό σημαίνει πως το Προεδρικό Διάταγμα διάλυσης της Βουλής θα θυροκολληθεί στο κοινοβούλιο είτε την Δευτέρα 24 Απριλίου είτε την Παρασκευή 28 Απριλίου.
Οι εκλογές της 21ης Μαΐου θα διεξαχθούν με το σύστημα της απλής αναλογικής κάτι που σημαίνει πως για να σχηματιστεί κυβέρνηση απαιτείται το πρώτο κόμμα ή ο συνασπισμός των κομμάτων που θα συμμετέχουν να φτάσουν ποσοστό που θα ξεπερνά το 45%-47%. Η διαδικασία που προβλέπεται από το Σύνταγμα είναι συγκεκριμένη και αφορά στην προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης από τους αρχηγούς των 3 πρώτων κομμάτων.
Το Σύνταγμα ορίζει ότι ο αρχηγός του πρώτου κόμματος θα πάρει την πρώτη διερευνητική εντολή. Σε διάστημα 3 ημερών οφείλει να διαπιστώσει εάν μπορεί να εξασφαλίσει την δεδηλωμένη της Βουλής ή να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας. Αν η προσπάθεια δεν καρποφορήσει, η εντολή περνά στον αρχηγό του δεύτερου κόμματος ενώ αν αποτύχει και αυτός η διερευνητική εντολή περνάει στον αρχηγό του τρίτου κόμματος.
Ο κάθε αρχηγός έχει τη δυνατότητα να κρατήσει την διερευνητική εντολή που του δίνει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας για 3 μέρες, δηλαδή συνολικά 9 μέρες μετά τις εκλογές (πιθανότατα ο χρόνος θα είναι μικρότερος καθώς δύσκολα και οι 3 αρχηγοί θα εξαντλήσουν το τριήμερο). Την 10η μέρα η Πρόεδρος της δημοκρατίας θα καλέσει τους αρχηγούς προκειμένου να κάνει μια ύστατη προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης χωρίς να χρειαστεί η προκήρυξη νέων εκλογών.
Το διάστημα αυτό που μπορεί να φτάσει και τις πρώτες μέρες του Ιουνίου, η Βουλή θα συγκληθεί σε Σώμα ανεξάρτητα από τις διερευνητικές εντολές και την προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης, προκειμένου να ορκιστούν τα μέλη της και να εκλέξει προεδρείο.
Γύρω στις 31 Μαίου η Υπηρεσιακή Κυβέρνηση
Γύρω στις 31 Μαίου, μετά το τέλος των διερευνητικών εντολών, ως τις 2 Ιουνίου θα ορκιστεί η νέα Βουλή, δηλαδή οι βουλευτές που θα έχουν εκλεγεί από την κάλπη της 21ης Μαΐου. Πρόκειται για δύο ξεχωριστές διαδικασίες (ορκωμοσία, εκλογή προεδρείου) που γίνονται σε δύο ξεχωριστές συνεδριάσεις και πιθανότατα σε δυο ξεχωριστές ημέρες. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας ή το πρωί της επόμενης θα θυροκολληθεί το Προεδρικό Διάταγμα διαλύσεως της Βουλής ως τις επόμενες εκλογές που θα γίνουν πιθανότατα στις 2 Ιουλίου.
Ωστόσο, αυτές οι εκλογές θα γίνουν με την ενισχυμένη αναλογική που δίνει μπόνους 20 εδρών στο πρώτο κόμμα και 1 έδρα για 0,5 μονάδες που λαμβάνει για ποσοστό που έλαβε εφόσον αυτό κινείται άνω του 25%. Επίσης, επειδή δεν θα έχει συμπληρωθεί 18μηνο οι δεύτερες εκλογές θα πραγματοποιηθούν με λίστα και όχι με σταυρό προτίμησης.
