Όλα ξεκίνησαν στη μακρινή πόλη Wuhan, στην επαρχία Hubei της Κίνας όταν μια μαζική συρροή κρουσμάτων πνευμονίας θορύβησε τις τοπικές αρχές.
Στις 9 Ιανουαρίου 2020 οι υγειονομικές αρχές της Κίνας ανακοίνωσαν ότι πρόκειται για ένα νέο στέλεχος κορονοϊού. Ηταν η πρώτη φορά που ακούγαμε για τον Covid-19 και σίγουρα δεν ήταν η τελευταία. Αφού περάσαμε, ανύποπτοι ακόμα, μερικές χαλαρές εβδομάδες επιλύοντας γλωσσικά προβλήματα, όπως αν θα γράφουμε τον νέο κορονοϊό με όμικρον ή με ωμέγα και αφού απορρίψαμε το κοροναϊός με άλφα, πέσαμε στα βαθιά.
Αρχίσαμε να μαθαίνουμε τι σημαίνουν σκληροί δείκτες, μονοκλωνικά αντισώματα, δείκτες μεταδικότητας και θνησιμότητας, ρεμδεσιβίρη και στην πορεία αναγκαστήκαμε να καθίσουμε στα θρανία της e-class για να μάθουμε τι σημαίνει webex και clickaway.
Με τη βοήθεια της Πανελλήνιας Ενωσης Μεταφραστών, που φρόντισε να δημιουργήσει ένα συνοπτικό γλωσσάρι για τον Covid-19 αλλά και ανατρέχοντας στο ενημερωτικό υλικό του ΕΟΔΥ, του ΠΟΥ και φυσικά στις εξηγήσεις που δίνουν καθημερινά οι ειδικοί επιστήμονες, συγκεντρώσαμε κάποια από αυτά που μάθαμε ή αναγκαστήκαμε να βάλουμε στην καθημερινότητά μας το 2020.
» Κορονοϊός ή κορωνοϊός (Coronavirus): Οικογένεια ιών που προκαλούν από κοινό κρυολόγημα έως πιο σοβαρές ασθένειες, όπως το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής και σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο. Ο SARS-CoV-2 κάτω από το μικροσκόπιο μοιάζει με σφαίρα περικυκλωμένη από κορόνα, εξ ου και η ονομασία.
» COVID-19: Πρόκειται για το αρκτικόλεξο των λέξεων Coronavirus Disease, συνοδευόμενο από το έτος που εμφανίστηκε, το 2019. Είναι το αναπνευστικό νόσημα που προκαλείται από τον νέο κορονοϊό.
» SARS-CoV-2: Το όνομα του νέου κορονοϊού που προκαλεί το αναπνευστικό νόσημα COVID-19. Σημαίνει Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 και αρχικά ήταν γνωστός ως 2019-nCoV.
» Ανοσία της αγέλης (Herd immunity): Αυτή που ευελπιστούμε να αποκτήσουμε με τους μαζικούς εμβολιασμούς. Οταν ένας επαρκής αριθμός ατόμων αναπτύξει αντισώματα, τότε ο γενικός πληθυσμός είναι προστατευμένος από την ασθένεια, ακόμα και αν δεν εμβολιαστεί, αλλά θα επιτευχθεί πολύ αργότερα και με ανθρώπινο κόστος, καθώς η πλειοψηφία έχει ανοσία και δεν μπορεί να μεταδώσει τον ιό.
» Απαγόρευση κυκλοφορίας (Lockdown): Ή όπως συστήνει ο Γ. Μπαμπινιώτης γενικό απαγορευτικό. Πρόκειται για την απαγόρευση συναθροίσεων και άσκοπων μετακινήσεων, με εξαίρεση τη μετακίνηση για την κάλυψη βασικών αναγκών. Αλλά πώς;
» Απομόνωση (Isolation): Οταν ένα άτομο που έχει νοσήσει απομακρύνεται από τους άλλους ώστε να μην τους μολύνει.
» Δείκτης θνητότητας (Case fatality rate): Ο δείκτης που με αγωνία κοιτούν οι επιστήμονες. Δείχνει το ποσοστό των θανάτων από τη συγκεκριμένη νόσο σε σχέση με τον συνολικό αριθμό ανθρώπων που έχουν διαγνωστεί με τη νόσο σε δεδομένο χρονικό διάστημα.
» Ρυθμός θνησιμότητας (Mortality rate): O αριθμός θανάτων (είτε γενικά είτε λόγω συγκεκριμένης αιτίας) σε ένα συγκεκριμένο πληθυσμό, ως προς το μέγεθος του πληθυσμού, ανά μονάδα του χρόνου. Κατά κανόνα, η μονάδα μέτρησης της θνησιμότητας είναι αριθμός θανάτων ανά 1.000 άτομα ανά έτος.
» Εξαρση (Outbreak): Ξαφνική αύξηση κρουσμάτων μιας ασθένειας. Στην περίπτωση του covid οδηγεί και στα κατά τόπους περιοριστικά μέτρα.
» Εξομάλυνση της καμπύλης (Flattening the curve): Ο μεγάλος στόχος. Πρόκειται για την επιβράδυνση της εξάπλωσης ενός ιού ώστε να μειωθεί ο μέγιστος αριθμός κρουσμάτων και η επακόλουθη ζήτηση νοσοκομείων και υποδομών.
» Επιδημία (Epidemic): H έξαρση μιας ασθένειας που εξαπλώνεται σε μεγαλύτερη γεωγραφική περιοχή.
» Πανδημία: Η εξάπλωση της επιδημίας σε πολλαπλές χώρες και ηπείρους. Ο ΠΟΥ κήρυξε ως πανδημία τον νέο κορονοϊό τον Μάρτιο του 2020.
» Περίοδος επώασης (Incubation period): Ο χρόνος από τη στιγμή που ένα άτομο μολυνθεί με ένα παθογόνο, π.χ. ιό, μέχρι τη στιγμή που εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα.
» Επιβεβαιωμένα κρούσματα (Confirmed cases): Ο αριθμός περιστατικών COVID-19 τα οποία έχουν επιβεβαιωθεί μέσω διαγνωστικών εξετάσεων.
» Ιχνηλάτηση επαφών (Contact tracing): Η διαδικασία αναγνώρισης, αξιολόγησης και διαχείρισης ατόμων που έχουν εκτεθεί σε μολυσματική ασθένεια ώστε να προληφθεί περαιτέρω διάδοσή της.
» Στενή επαφή (Close contact): Ατομο που ενδέχεται να νοσήσει από μεταδοτική ασθένεια επειδή βρίσκεται σε κοντινή απόσταση με επιβεβαιωμένο περιστατικό ή έχει εκτεθεί σε αυτό. Στην περίπτωση του COVID-19 πρόκειται για οποιονδήποτε βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη των 2 μέτρων από άτομο που έχει νοσήσει από τον SARS-CoV-2 για εκτεταμένο χρονικό διάστημα ή έχει έρθει σε άμεση επαφή με μολυσματικές βιολογικές εκκρίσεις ασθενούς.
» Τοπική μετάδοση/εξάπλωση (Community transmission/spread): Οταν μια μεταδοτική ασθένεια εξαπλώνεται σε μια γεωγραφική περιοχή και τα άτομα που νοσούν δεν γνωρίζουν πού ή πώς κόλλησαν. Αποτελεί ένδειξη ότι ο ιός δεν περιορίζεται πια σε μικρό αριθμό ατόμων.
» Ορφανά κρούσματα: Αν και αδόκιμος επιστημονικά, ο όρος περιγράφει ικανοποιητικά το αδιέξοδο της ιχνηλάτησης, δηλαδή την μη ανίχνευση της αρχικής επαφής με επιβεβαιωμένο κρούσμα.
» Καραντίνα (Quarantine): Οταν ένα άτομο έχει εκτεθεί σε μια ασθένεια αλλά δεν εμφανίζει συμπτώματα, απομακρύνεται από άλλους για κάποιο χρονικό διάστημα σε περίπτωση που έχει μολυνθεί.
» Σκληροί δείκτες: Τα στοιχεία που δείχνουν το πιο επώδυνο κομμάτι της πανδημίας, δηλαδή ο αριθμός των θανάτων και των διασωληνώσεων.
» Δείκτης Rt: Πρόκειται για τον αριθμό αναπαραγωγής του ιού όταν υπάρχουν μέτρα προστασίας. Οταν είναι στη μονάδα, δηλαδή Rt1, σημαίνει ότι η επιδημία διατηρείται καθώς κάθε 1 κρούσμα δύναται να μολύνει κατά μέσον όρο άλλο ένα άτομο. Εάν είναι Rt3, τότε ένα κρούσμα μπορεί να μολύνει τρία άτομα.
Ο R0 είναι ο δείκτης αναπαραγωγής σε έναν πληθυσμό χωρίς ανοσία και χωρίς να εφαρμόζονται παρεμβάσεις.
» Φόρμα plf (Passenger Locator Form): Εντυπο εντοπισμού επιβατών, που συμπληρώνεται με τα στοιχεία επαφής τους στην Ελλάδα το αργότερο 24 ώρες πριν από την άφιξή τους.
» Μοριακό τεστ PCR, Rapid test: Η μοριακή ανίχνευση του ιού θεωρείται η πιο αξιόπιστη και τα δείγματα λαμβάνονται από τον φάρυγγα και τη ρινική κοιλότητα. Οι μοριακές εξετάσεις δείχνουν αν κάποιος έχει τον ιό τη χρονική στιγμή διενέργειας της εξέτασης, αλλά όχι αν κάποιος νόσησε στο παρελθόν.
Τα τεστ ταχείας διάγνωσης αντισωμάτων, τα λεγόμενα rapid test, είναι ορολογικά τεστ. Μοιάζουν με τα κατ’ οίκον τεστ εγκυμοσύνης και απαιτούν 15 λεπτά για να βγει το αποτέλεσμα. Διαχωρίζουν δύο είδη αντισωμάτων, τα IgG και τα IgM, αλλά ποιοτικά και όχι ποσοτικά.
» Μονοκλωνικά αντισώματα: Το φαρμακευτικό «κοκτέιλ» αντισωμάτων που χορηγήθηκε στον Ντόναλντ Τραμπ. Πρόκειται για σκεύασμα υψηλού κόστους που δεν έχει λάβει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Εχει λάβει όμως έκτακτη άδεια, που σημαίνει ότι μπορεί να χορηγηθεί σε ασθενείς που βρίσκονται σε πρόγραμμα κλινικής δοκιμής. Πρόκειται για εργαστηριακές πρωτεΐνες που μιμούνται την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να καταπολεμά επιβλαβή παθογόνα όπως οι ιοί.
» Ρεμβεσιβίρη: Στις 3 Ιουλίου 2020 η ουσία ρεμδεσιβίρη έγινε η πρώτη θεραπευτική αγωγή που εγκρίθηκε για χορήγηση άδειας κυκλοφορίας υπό όρους. Αποτελεί θεραπευτική αγωγή κατά της νόσου COVID-19 για ενήλικες και εφήβους ηλικίας άνω των 12 ετών με πνευμονία, που χρειάζονται συμπληρωματικό οξυγόνο.
Κοινωνική αποστασιοποίηση (Social distancing): Μέτρα που λαμβάνονται ώστε να αυξηθεί ο φυσικός χώρος μεταξύ ατόμων και να επιβραδυνθεί η εξάπλωση ενός ιού.
Θάλαμοι αρνητικής πίεσης (Negative-pressure rooms): Ειδικά σχεδιασμένοι θάλαμοι για ασθενείς με μολυσματικές ασθένειες, οι οποίοι επιτρέπουν στον αέρα να κυκλοφορεί στον χώρο, χωρίς όμως να απελευθερώνεται σε άλλους χώρους του νοσοκομείου.
Μήνυμα στο 13033: Στέλνοντας στο «μαγικό» πενταψήφιο νούμερο, για την ελεγχόμενη και κατ’ εξαίρεση μετακίνησή μας. Τα SMS είναι δωρεάν και ανάλογα με τον κωδικό (1, 2, 3, 4, 5 και 6), διευκρινίζεται και ο λόγος μετακίνησης. Για όσους δεν αγαπούν την τεχνολογία υπάρχουν πάντα οι έντυπες φόρμες.
» Click away: Μπήκε στη ζωή μας πριν από λίγες ημέρες. Πρόκειται για μια εμπορική πρακτική που ολοκληρώνεται με τα εξής στάδια: 1) Γίνεται ηλεκτρονική παραγγελία του προϊόντος. 2) Ο καταναλωτής προπληρώνει το προϊόν. 3) Με το αποδεικτικό παραγγελίας-πληρωμής παραλαμβάνει το προϊόν από ειδικά διαμορφωμένο εξωτερικό χώρο του καταστήματος.
» Take away: Από τη στιγμή που έκλεισε η εστίαση, επιτρέπεται μόνο η επιτόπου παραγγελία και παραλαβή από το κατάστημα, χωρίς παραμονή σε αυτό.
» Delivery: Το γνωρίζαμε και προ πανδημίας, ωστόσο πλέον αποτελεί αναγκαιότητα. Πρόκειται για την κατά Γ. Μπαμπινιώτη τροφοδιανομή ή τροφοπαράδοση ή παράδοση κατ’ οίκον.
» Τηλεκπαίδευση, Webex, e-class: Η αναστολή λειτουργίας των σχολικών μονάδων οδήγησε στην εκπαίδευση εξ αποστάσεως που έκανε ντεμπούτο την περίοδο της πρώτης καραντίνας και πλέον εφαρμόζεται με επιτυχία σε όλα τα στάδια της εκπαίδευσης. Υπάρχει η σύγχρονη, δηλαδή η ταυτόχρονη χρονικά παράδοση και εξέταση του μαθήματος και η ασύγχρονη τηλεκπαίδευση. Γίνονται στις ψηφιακές τάξεις, τις λεγόμενες e-class.
Η πλατφόρμα WebEx Meetings δίνει τη δυνατότητα σύγχρονης εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και παρέχεται δωρεάν στο υπουργείο Παιδείας από την εταιρία Cisco. Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία (Σάββατο 05/12/2020), η Ηλεκτρονική Σχολική Τάξη (eclass.sch.gr) φιλοξενεί 301.626 ηλ. μαθήματα, 1.012.750 μαθητές και 148.535 εκπαιδευτικούς από 9.899 σχολεία όλης της χώρας!
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής
