Το θεραπευτήριο του Ασκληπιού και την αρχαία πόλη της Μορύλλου αναζητούν οι αρχαιολόγοι της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς κάτω από τον οικισμό των Άνω Αποστόλων, ο οποίος βρίσκεται δεκαοκτώ χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης του Κιλκίς. Εκεί κατέφθαναν στην αρχαιότητα για να βρουν θεραπεία, πλήθη ανθρώπων από γειτονικές ή και πιο απομακρυσμένες περιοχές, όπως η περιοχή των Κρουσσίων αλλά και η Χαλκιδική.
Στις ανασκαφές της δεκαετίας του ΄60 είχαν βρεθεί στο συγκεκριμένο σημείο η κεφαλή και τμήμα του κορμού ενός αγάλματος του θεού Ασκληπιού και άλλα τρία αγάλματα καθώς και επιγραφές που περιέχουν πολύτιμες πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες η Μόρυλλος ήταν πολύ γνωστή στην αρχαιότητα για το επιφανές ιερό του θεού.
«Υποθέτουμε ότι θα μπορούσε μέσα στο χωριό πραγματικά να βρίσκεται ο ναός ή οι εγκαταστάσεις του θεραπευτηρίου του Ασκληπιού», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς Γεωργία Στρατούλη και προσθέτει πως «το σημερινό χωριό φαίνεται να είναι χτισμένο ακριβώς πάνω από το θεραπευτήριο».
Με βάση τα στοιχεία από τις επιγραφές, που κάνουν λόγο για ακμάζουσα βοοτροφία στην περιοχή κατά την αρχαιότητα αλλά και γεωλογικά δεδομένα που υποδεικνύουν την παρουσία ρήγματος με έντονη την παρουσία του νερού, η Εφορεία Αρχαιοτήτων προχώρησε σε γεωφυσικές έρευνες και μελέτες που έδειξαν την ύπαρξη ενός πυκνού δικτύου κατοικιών και οδοποιίας στην αρχαία Μόρυλλο.
Κατόπιν αυτού, η προγραμματική σύμβαση για την εκτέλεση των αρχαιολογικών εργασιών για την ανάδειξη της αρχαίας Μορύλλου υπογράφτηκε πριν από λίγο καιρό από τον αντιπεριφερειάρχη της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς, Ανδρέα Βεργίδη και την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς. «Οι ανασκαφικές εργασίες άρχισαν», σημειώνει η κ. Στρατούλη και αναφέρει ότι έχει ζητηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού να στηρίξει επείγουσες σωστικές ανασκαφές. «Αναζητάμε το θεραπευτήριο και όχι μόνο. Θέλουμε να μάθουμε πολλά περισσότερα στοιχεία γι αυτή την πόλη που ήταν οριοθετημένη, αναγράφεται το όνομά της ως Μητρόπολη Μορύλλου. Από το στοιχείο αυτό συμπεραίνουμε ότι είναι μια μητρόπολη, μια σημαντική πόλη, όχι χωριό. Υποθέτουμε ότι γύρω από αυτήν αναπτύχθηκε σημαντική οικονομική δραστηριότητα, ίσως ένα δίκτυο μικρών πόλεων που όλα αυτά δημιουργούσαν μια εξαιρετική παραγωγική βάση και μα δραστηριότητα ενδεικτική μιας εύρωστης πολιτείας», προσθέτει.
Προς την κατεύθυνση αυτή συντείνουν και τα επιγραφικά τεκμήρια που έχουν βρεθεί. Σύμφωνα με την κ. Στρατούλη, «γνωρίζουμε επώνυμους πολίτες της Μορύλλου. Ο Αλκέτας, για παράδειγμα, φαίνεται ότι ήταν ένας από τους πολίτες που είχαν μια ευμάρεια, καθώς όταν το χρειάστηκε η πολιτεία, προχώρησε στην ανάπλαση των τειχών της πόλης, έδωσε χρήματα για να σιτιστούν πολίτες οι οποίοι – πιθανόν λόγω πολεμικών συρράξεων είχαν πρόβλημα επισιτισμού – ενώ ανέλαβε τη σίτιση διερχόμενων στρατευμάτων και δώρισε στο ιερό μία αγελάδα. Ένας άλλος πολίτης ο Παράμονος δώρισε και εκείνος στο ιερό μια αγελάδα σε παραγωγική ηλικία και από αυτήν προέκυψε ένα σημαντικό κοπάδι που αποτέλεσε κεφάλαιο για το ιερό».
Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς χαρακτηρίζει σπουδαίο το πολιτισμικό κεφάλαιο του Κιλκίς και εκφράζει την πρόθεση των υπηρεσιών της Εφορείας να δώσει το συντομότερο δυνατόν στο κοινό ένα τμήμα αυτής της αρχαίας πόλης, αφού ανασκαφεί και αναπλαστεί για να γίνει ένας επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος, με εξαιρετική θέα προς τα δυτικά. «Τα τεκμήρια είναι σημαντικά και υποδεικνύουν την παρουσία μιας αρχαίας πόλης, αυτό δεν το βρίσκεις εύκολα σε άλλες περιοχές», προσθέτει.
Στο μεταξύ, όπως επισημαίνει, το υπουργείο αγροτικής ανάπτυξης αποδέχτηκε την παραχώρηση στην εφορεία αρχαιοτήτων μιας μικρής αγροτικής αποθήκης για να αξιοποιηθεί ως χώρος για την αποθήκευση και μελέτη όσων ευρημάτων προκύψουν από τις ανασκαφικές εργασίες.
Σε ανακοίνωσή της, η Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς επισημαίνει ότι χρηματοδοτεί το εν λόγω έργο από το Πρόγραμμα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) έχοντας ως κεντρικό πυρήνα στον σχεδιασμό και στην ανάπτυξη της πολιτικής της, τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης, σύγχρονης και καινοτόμου πολιτικής για τον πολιτισμό, περιλαμβάνοντας το σύνολο των εκφάνσεων του πολιτιστικού αποθέματος των φορέων πολιτισμού, που βρίσκονται στον γεωγραφικό χώρο της.
