Αρχικά ήρθε η διαπίστωση πολλών Αμερικανών οφθαλμιάτρων: Ολοένα και περισσότερα παιδιά κάθε χρόνο αντιμετώπιζαν προβλήματα στην όραση και χρειάζονταν γυαλιά μυωπίας. Επειτα παρουσιάστηκε η πρώτη έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την όραση, η οποία δημοσιεύτηκε το 2019 και παρατήρησε ανησυχητική αύξηση παγκόσμιας έκτασης στη συχνότητα της μυωπίας, υποδεικνύοντας για πρώτη φορά τη δραστική μείωση του χρόνου που ξοδεύουμε εκτός σπιτιού ως κεντρικό παράγοντα πίσω από την άνοδο του φαινομένου. Υστερα ήρθε ο κορωνοϊός και ο απαραίτητος εγκλεισμός.
«Ακόμα πιο ξεκάθαρο εύρημα της έρευνάς μας ήταν οι σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των παιδιών», υπογραμμίζουν με ανησυχία οι συγγραφείς της μελέτης. «Κατά τη διάρκεια της πανδημίας ο χρόνος των παιδιών σε εξωτερικούς χώρους με φυσικό φως συρρικνώθηκε κατά 68%, ενώ ο χρόνος που πέρασαν μπροστά από οθόνες σχεδόν τριπλασιάστηκε. Τα ευρήματά μας οφείλουν να προειδοποιήσουν τους οφθαλμιάτρους –αλλά και τους πολιτικούς, τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς– πως απαιτούνται συλλογικές προσπάθειες για την πρόληψη της μυωπίας στην παιδική ηλικία ως αποτέλεσμα της COVID-19», συμπληρώνουν.
Παρότι η επιστημονική κοινότητα της Οφθαλμολογίας εντόπισε μερικά ψεγάδια στη μεθοδολογία και στο χρονικό διάστημα της έρευνας, φαίνεται ταυτόχρονα να συμφωνεί πως η πανδημία ήταν καταλύτης στην αύξηση της μυωπίας. «Τα ευρήματα συνάδουν με παλαιότερη μελέτη από το Σίδνεϊ το 2013, που συμπέρανε πως η υπαίθρια δραστηριότητα στο φυσικό φως δρα προστατευτικά έναντι της ανάπτυξης της μυωπίας», σχολίασε χαρακτηριστικά ο Oλιβερ Μπράντικ, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Η προδιάθεση για μυωπία παραδοσιακά θεωρείτο αποτέλεσμα ενός συνδυασμού περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων. Παιδιά με έναν ή δύο μύωπες γονείς έχουν σημαντικά μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα στην όραση, ενώ στη Σιγκαπούρη το ποσοστό των εφήβων με μυωπία προσεγγίζει το 90%, καθότι η συχνότητα είναι παραδοσιακά πολύ υψηλότερη στους πληθυσμούς της Νοτιοανατολικής Ασίας. Η αστρονομική αύξηση της μυωπίας, ωστόσο, υποδηλώνει ότι o τρόπος ζωής ίσως διαδραματίζει μεγαλύτερο ρόλο από ό,τι υπολογιζόταν προηγουμένως. Aλλωστε τα ποσοστά παιδιών με μυωπία στις ΗΠΑ έχουν σχεδόν διπλασιαστεί μέσα σε μόλις πενήντα χρόνια. Ο ΠΟΥ πλέον εκτιμά πως περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού θα χρειάζεται γυαλιά μέχρι το 2050 – δίχως να υπολογίζει ακόμα τις επιπτώσεις του παρατεταμένου εγκλεισμού.
«Παρατηρήσαμε μια τρομακτική μείωση της φυσικής δραστηριότητας των παιδιών κατά τη διάρκεια της πανδημίας – παρότι προσωρινή, ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την υγεία των παιδιών με πολλούς τρόπους που ακόμα δεν έχουμε ποσοτικοποιήσει», τονίζει με ανησυχία η Εϊμι Εϊλερ, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις. Πλάι στην παχυσαρκία, στα αυξημένα καρδιακά επεισόδια και στην επιδεινωμένη ψυχική υγεία, η μυωπία φαίνεται πως εισχωρεί, με τη σειρά της, στη μακρά λίστα των παράπλευρων προβλημάτων υγείας που προκάλεσε η πανδημία.
