Η νομιμοποίηση της χρήσης κάνναβης οδηγεί σε μεγαλύτερη κατανάλωσή της και αμβλύνει την αντίληψη περί επικινδυνότητάς της, προειδοποιούν οι συντάκτες της Ετήσιας Έκθεσης της Διεθνούς Επιτροπής του ΟΗΕ για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών (INCB).
Συγκεκριμένα το INCB, στην Ετήσια Έκθεσή του για το 2022 προειδοποιεί ότι η νομιμοποίηση της μη ιατρικής χρήσης της κάνναβης, η οποία αντιβαίνει στην Ενιαία Σύμβαση του 1961 για τα Ναρκωτικά, φαίνεται να έχει ως αποτέλεσμα υψηλότερη κατανάλωσή της και άμβλυνση της αντίληψης περί επικινδυνότητάς της, ιδιαίτερα στους νέους.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει φανεί ότι οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες καταναλώνουν σημαντικά περισσότερη κάνναβη σε ομοσπονδιακές πολιτείες όπου η κάνναβη έχει νομιμοποιηθεί, σε σύγκριση με άλλες πολιτείες όπου η ψυχαγωγική χρήση παραμένει παράνομη.
Στοιχεία, επίσης, δείχνουν ότι η γενική διαθεσιμότητα των νομιμοποιημένων προϊόντων κάνναβης αμβλύνει την αντίληψη περί επικινδυνότητας και περί των αρνητικών συνεπειών που συνεπάγεται η χρήση τους. Νέα προϊόντα, βρώσιμα ή ατμίσματος, που διατίθενται στο εμπόριο σε ελκυστικές συσκευασίες έχουν εντείνει αυτή την τάση. Το INCB διαπιστώνει ότι αυτό συνέβαλε στο να υποτιμώνται οι επιπτώσεις της χρήσης κάνναβης στα μάτια του κοινού, ειδικά μεταξύ των νέων.
«Η αναπτυσσόμενη βιομηχανία κάνναβης προωθεί προϊόντα που σχετίζονται με την αυτήν για να προσελκύσει τους νέους, και αυτό είναι σημαντική αιτία ανησυχίας, όπως και ο τρόπος με τον οποίο υποβαθμίζονται οι βλάβες που συνδέονται με τη χρήση προϊόντων κάνναβης υψηλής δραστικότητας», σχολιάζει η πρόεδρος INCB Τζαγκτζιτ Παβαντια.
Η Ευρώπη παράγει, διακινεί και καταναλώνει ναρκωτικά
Η Ευρώπη παραμένει σημαντική περιοχή για την παραγωγή, διακίνηση και κατανάλωση παράνομων ναρκωτικών. Οι περισσότερες παράνομες δραστηριότητες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά έχουν επανέλθει στα προ πανδημίας επίπεδα, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη διαθεσιμότητα και χαμηλότερες τιμές των παράνομων ναρκωτικών. Η δραστικότητα αυτών των ουσιών έχει επίσης αυξηθεί. Η διακίνηση κοκαΐνης, που φτάνει κυρίως μέσω εμπορευματοκιβωτίων τα οποία διακινούνται δια θαλάσσης από τη Νότια Αμερική, έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Η περιοχή γίνεται επίσης χώρος διέλευσης για διακινητές που στέλνουν κοκαΐνη σε χώρες εκτός Ευρώπης.
Τα πρότυπα κατανάλωσης ναρκωτικών στην Ευρώπη έχουν γίνει ολοένα και πιο περίπλοκα. Τα προβλήματα με τα ναρκωτικά συνδέονται συχνότερα με φαρμακευτικά προϊόντα, μη υπαγόμενες σε έλεγχο νέες ψυχοδραστικές ουσίες (NPS), καθώς και με ουσίες όπως η κεταμίνη, το GHB (γάμμα υδροξυβουτυρικό) και το GBL σε ορισμένες χώρες. Αυτό, σε συνδυασμό με τον γηράσκοντα πληθυσμό ατόμων που κάνουν χρήση οπιοειδών και την αυξανόμενη οικονομική δυσπραγία και ψυχική δυσφορία που βιώνουν οι ευάλωτες ομάδες, απαιτεί στενότερη παρακολούθηση και πρόσθετη στοχευμένη πρόληψη και θεραπεία για τα ναρκωτικά.
Η INCB ανησυχεί για την ανθρωπιστική κρίση στην Ουκρανία και ζητά απρόσκοπτη πρόσβαση σε φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων αυτών που περιέχουν διεθνώς ελεγχόμενες ουσίες. Οι κυβερνήσεις ενθαρρύνονται να εφαρμόζουν απλουστευμένες διαδικασίες ελέγχου για την εξαγωγή και τη μεταφορά τέτοιων φαρμάκων στις πληγείσες περιοχές. Η συνεχιζόμενη σύγκρουση μπορεί επίσης να επιδεινώσει τη χρήση ουσιών λόγω του αυξημένου ψυχολογικού στρες, το οποίο είναι πιο πιθανό να βιώσουν όσοι φεύγουν από την περιοχή για να γλιτώσουν από τον πόλεμο. Ομοίως, η αστάθεια που προκαλείται από τον πόλεμο μπορεί επίσης να έχει αντίκτυπο στη διακίνηση ναρκωτικών, από την άποψη της δημιουργίας δυνατοτήτων για παράνομη παραγωγή ναρκωτικών και αλλαγών στις οδούς διακίνησης.
Αύξηση τροχαίων λόγω χρήσης κάνναβης
Σε όλες τις περιοχές όπου έχει νομιμοποιηθεί η κάνναβη τα δεδομένα δείχνουν ότι τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την κάνναβη έχουν αυξηθεί. Μεταξύ 2000 και 2018 οι παγκόσμιες εισαγωγές, σε ιατρικές μονάδες, που σχετίζονται με την εξάρτηση και το σύνδρομο στέρησης από την κάνναβη αυξήθηκαν οκτώ φορές. Οι εισαγωγές για ψυχωσικές διαταραχές που σχετίζονται με την κάνναβη έχουν τετραπλασιαστεί παγκοσμίως.
Οι νέοι, των οποίων ο εγκέφαλος εξακολουθεί να αναπτύσσεται, επηρεάζονται ιδιαίτερα από τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η τακτική χρήση κάνναβης στην υγεία. Αυτό μπορεί να επηρεάσει τις εκπαιδευτικές τους επιδόσεις και την κοινωνική τους συμπεριφορά. Στατιστικά στοιχεία από το Κολοράντο (Ηνωμένες Πολιτείες) δείχνουν ότι τα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα με οδηγούς υπό την επήρεια κάνναβης σχεδόν διπλασιάστηκαν από το 2013 έως το 2020.
Αύξηση της παράνομης παραγωγής και διακίνησης κοκαΐνης
Ανησυχητική είναι και η διαπίστωση ότι όλο και μεγαλύτερες ποσότητες κοκαΐνης με υψηλά επίπεδα καθαρότητας έχουν γίνει διαθέσιμες σε φθηνότερες τιμές, λόγω της αύξησης της παραγωγής και της διακίνησης κοκαΐνης. Αυτό συνδέεται με την αλλαγή της εγκληματικής δραστηριότητας σε τοποθεσίες όπου καλλιεργείται η κόκα.
Η συγκομιδή φύλλων κόκας έφτασε το 2020 στο ιστορικό ρεκόρ των 1,982 τόνων. O αριθμός των ατόμων που κάνουν χρήση της ουσίας παγκοσμίως την ίδια χρονιά έφτασε τα 21,5 εκατομμύρια, αύξηση 32% σε σχέση με το 2010. Επιπλέον, οργανώσεις διακίνησης μεταφέρουν την επεξεργασία κοκαΐνης στην Ευρώπη, η οποία αντιπροσώπευε 6 από τα 15 εργαστήρια επεξεργασίας κοκαΐνης που εντοπίστηκαν παγκοσμίως.
Κέντρο παραγωγής οπίου στο Αφγανιστάν
Το Αφγανιστάν παραμένει μακράν η μεγαλύτερη πηγή παράνομου οπίου στον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 86% της παγκόσμιας παραγωγής παράνομου οπίου το 2021.
Το όπιο που παράγεται στο Αφγανιστάν συνέχισε να προμηθεύει αγορές σε γειτονικές χώρες και στην Αφρική, στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή και στη Νότια Ασία, ενώ μικρότερο ποσοστό προοριζόταν για αγορές στη Βόρεια Αμερική και την Ωκεανία. Η σημαντική αύξηση της παραγωγής μεθαμφεταμίνης στο Αφγανιστάν αποτελεί σημαντική αιτία ανησυχίας, καθώς παρατηρείται σχετική τάση από το 2012, η οποία συνεχίστηκε έως το 2021.
Το INCB καλεί τη διεθνή κοινότητα να συνεχίσει να υποστηρίζει τις προσπάθειες ελέγχου των ναρκωτικών στο Αφγανιστάν για την προστασία της δημόσιας υγείας. Η Επιτροπή τονίζει τη σημασία της ενίσχυσης των δυνατοτήτων του Αφγανιστάν να παρέχει υπηρεσίες θεραπείας και αποκατάστασης σε άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών, ιδιαίτερα σε γυναίκες.
Τα κράτη της Κεντρικής Ασίας συνεχίζουν να βρίσκονται αντιμέτωπα με αυξημένη διακίνηση και κατάχρηση ψυχοτρόπων ουσιών και με την εμφάνιση νέων ψυχοτρόπων ουσιών. Τα κράτη της Κεντρικής Ασίας συνέχισαν να αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις σχετικά με την αυξημένη χρήση και τη διακίνηση ψυχοτρόπων ουσιών. Αυτό περιλαμβάνει συνθετικά ναρκωτικά, καθώς και νέες ψυχοδραστικές ουσίες. Οι χώρες της Δυτικής Ασίας παρατήρησαν επίσης αύξηση στη χρήση ταχυδρομικών υπηρεσιών, Διαδικτύου, μέσων κοινωνικής δικτύωσης και πλατφορμών ανταλλαγής μηνυμάτων, για την προώθηση παράνομων ναρκωτικών.
Επιδημία υπερδοσολογίας σε ΗΠΑ και Καναδά
Η επιδημία υπερβολικής δόσης ναρκωτικών της Βόρειας Αμερικής έχει επιδεινωθεί στον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η παράνομη παρασκευή και διακίνηση συνθετικών οπιοειδών στη Βόρεια Αμερική έχει χειροτερεύσει την επιδημία οπιοειδών και την κρίση υπερδοσολογίας στην περιοχή. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των θανάτων.
Στον Καναδά η προσφορά ολοένα και πιο τοξικών ναρκωτικών έχει επιδεινώσει την υφιστάμενη κρίση υπερδοσολογίας. Περισσότεροι θάνατοι έχουν προκληθεί από υψηλότερα επίπεδα τοξικότητας οπιοειδών ή διεγερτικών. Παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τον μετριασμό των αρνητικών συνεπειών της χρήσης ναρκωτικών, όπως η αυξημένη διαθεσιμότητα και η πρόσβαση στη ναλοξόνη, καταγράφηκε μεγαλύτερος αριθμός θανάτων από υπερβολική δόση.
Σε χώρες της Βόρειας Αμερικής οι ρυθμιστικές διατάξεις για τη μη ιατρική χρήση της κάνναβης
συνεχίζουν να εξελίσσονται με τρόπο που δεν συνάδει με τις διατάξεις των συμβάσεων ελέγχου των ναρκωτικών. Ενώ η κάνναβη παραμένει ελεγχόμενη ουσία σε ομοσπονδιακό επίπεδο στις ΗΠΑ, αυξάνεται το χάσμα με τους κανονισμούς που ισχύουν σε πολιτειακό επίπεδο για τη μη ιατρική χρήση της κάνναβης. Είναι ανεπαρκείς οι διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τη χρήση κάνναβης μετά την εισαγωγή των μέτρων νομιμοποίησης από τα κράτη, ιδίως σε ό,τι αφορά τους εφήβους.
Ανεπαρκής πρόσβαση σε ελεγχόμενες ουσίες για ιατρικούς σκοπούς
Πολλές χώρες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην προμήθεια αρκετών οπιοειδών αναλγητικών για τη θεραπεία του πόνου. Περιφερειακές ανισότητες υφίστανται επίσης στα φάρμακα που περιέχουν μορφίνη, αν και τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πρώτες ύλες των οπιούχων είναι επαρκώς διαθέσιμες. Επιπλέον, η περιορισμένη ποσότητα μορφίνης που είναι διαθέσιμη για ανακούφιση από τον πόνο συγκεντρώνεται σε χώρες υψηλού εισοδήματος. Παρόμοιες διαφορές υπάρχουν επίσης στην κατανάλωση αντιεπιληπτικών φαρμάκων και φαρμάκων για τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας.
Στη συμπληρωματική του έκθεση «Κανένας ασθενής δεν μένει πίσω» το INCB υπογραμμίζει τη σημασία έγκαιρης λήψης νομοθετικών μέτρων έκτακτης ανάγκης για την επιτάχυνση της πρόσβασης σε ελεγχόμενα φάρμακα κατά τη διάρκεια ανθρωπιστικών κρίσεων, οι οποίες αυξάνουν τις ανάγκες, και προβαίνει σε σειρά συστάσεων για τη βελτίωση της διαθεσιμότητας των βασικών φαρμάκων.
Παράνομη προμήθεια κάνναβης στις χώρες που έχει νομιμοποιηθεί
Η παράνομη προμήθεια κάνναβης συνεχίζεται σε υψηλά επίπεδα σε όλες τις χώρες που έχουν προχωρήσει σε νομιμοποίηση, φτάνοντας το 40% στον Καναδά, σχεδόν το 50% στην Ουρουγουάη και ακόμη και το 75% στην Καλιφόρνια.
Το INCB διαπιστώνει ότι, παρόλο που τα φορολογικά έσοδα από τις πωλήσεις κάνναβης αυξάνονται από έτος σε έτος στον Καναδά και τις ΗΠΑ, είναι χαμηλότερα από τα αναμενόμενα, αποτελώντας μόνο το 1% του προϋπολογισμού στα κράτη που προχώρησαν σε νομιμοποίηση.
Παράλληλα, η Επιτροπή ανησυχεί για την τάση μεταξύ μικρού αριθμού κυβερνήσεων να νομιμοποιούν επίσημα την κάνναβη για ψυχαγωγικούς σκοπούς, επειδή οι συμβάσεις ελέγχου των ναρκωτικών απαιτούν η χρήση τους να περιορίζεται σε ιατρικούς και επιστημονικούς σκοπούς. Το INCB σημειώνει ότι ο αντίκτυπος στην κοινωνία δεν έχει μελετηθεί επαρκώς.
Τα δεδομένα που υποβάλλονται από τις χώρες είναι περιορισμένα και συχνά πολύ πρόσφατα για να εξαχθούν ουσιαστικά συμπεράσματα. Τα νομοθετικά μοντέλα των χωρών διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη σύγκριση των πλαισίων και την πρόβλεψη επιτυχιών και αποτυχιών. Το INCB τονίζει ότι οι επιπτώσεις της χρήσης κάνναβης στα άτομα και στις κοινωνίες θα πρέπει να μελετηθούν περαιτέρω πριν οι κυβερνήσεις λάβουν μακροπρόθεσμα δεσμευτικές αποφάσεις.
Τέλος, στην έκθεση αναφέρεται ότι, επεκτείνεται διαρκώς το λόμπι της βιομηχανίας κάνναβης υπέρ της νομιμοποίησης.
Οι δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης έχουν προσελκύσει μεγάλες εταιρείες που θέλουν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στις αγορές ιατρικής κάνναβης και κάνναβης για ενήλικες οι οποίες αναδύονται σε όλο τον κόσμο. Με στόχο να αυξήσουν τα εμπορικά τους κέρδη πολλές από αυτές τις εταιρείες ασκούν πιέσεις για την άρση των ελέγχων στην κάνναβη. Στις ΗΠΑ η νόμιμη πώληση προϊόντων κάνναβης είναι μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες βιομηχανίες και δημιούργησε πωλήσεις 25 δισ. δολαρίων ΗΠΑ το 2021 – αύξηση 43% από το προηγούμενο έτος.
Στην έκθεση το INCB διευκρινίζει ότι επιτρέπεται η καλλιέργεια και χρήση κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς, εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις των συμβάσεων που αφορούν την αδειοδότηση, τους εθνικούς ελέγχους και την παροχή στο ΙΝCB εκτιμήσεων για τις ιατρικές ανάγκες. Η έκθεση επισημαίνει ότι σε ορισμένα κράτη τα «προγράμματα ιατρικής κάνναβης» λειτουργούν χωρίς αυτούς τους ελέγχους και χωρίς να πληρούν τις προδιαγραφές του ΠΟΥ που σχετίζονται με την παρασκευή και τη συνταγογράφηση.
